Niet de auto, wel zijn gebruiker, veroorzaakt de file!

In het opiniestuk “Niet de auto veroorzaakt de file” van Bart Van der Leenen worden een aantal terechte (pijn)punten aangehaald. Het huidige beleid mist inderdaad visie en daadkracht en de besparingen bij De Lijn en NMBS absoluut contraproductief. De suggestie op het einde is ook een mooi toekomstbeeld. Toch ademt het artikel een hoge persoonlijke machteloosheid uit. Het onderstreept het overheersende gevoel van defaitisme en bevat geen enkel geloof in de daadkracht en verantwoordelijkheid van het individu/burger zelf. En dat maakt mij dan weer enorm kwaad.

De rode draad lijkt wel: “De overheid biedt ons geen alternatieven en daarom hebben we geen andere keuze.” Of om het met andere woorden te zeggen “Ik wil wel, maar er is geen alternatief.”. Dit soort excuusredeneringen doen mij enorm denken aan bijvoorbeeld de discussies over onze overmatige suiker- en plasticconsumptie. Het is een denkpiste die ervoor zorgt dat niemand actie onderneemt en we dus allemaal in de file staan.

Ik wil zeker geen wereldvreemd pleidooi lanceren om nu allen morgen onze wagens te verkopen, een bakfiets aan te schaffen en in overvolle treinwagons te kruipen, maar absoluut niets doen en wachten op Godot is toch ook geen optie.

We zijn verslaafd

De ware kern van het debat ligt voor mij dan ook veel dieper. We zijn namelijk collectief (als maatschappij en als individu) zo verslaafd aan onze 5,5 miljoen wagens dat we het zelfs niet eens meer durven toegeven. Jaar na jaar stijgt het wagengebruik in België. Samen rijden we nu meer dan 80.000.000.000 kilometers met personenwagens … elk jaar. Dat absurd getal geeft aan hoe verknocht we zijn aan die wagen. Het is voor velen de eerste en vaak ook de enige mobiliteitskeuze. Als we dit gewoon al eens zouden erkennen, geloof ik oprecht dat we — zelfs met een beetje moeite  — ons persoonlijk autogebruik aanzienlijk kunnen inperken. Ik pleit dus absoluut niet voor een verbod op wagens, maar een beetje meer redelijkheid in het gebruik.

Die zogenaamde ‘toekomstloze debatten’ (rekeningrijden, extra milieuheffingen, afschaffen van bedrijfswagens …) waar het stuk naar verwijst, worden namelijk niet voor niets gevoerd. Ze zijn wanhopige ideeën om mensen toch maar uit de wagen te krijgen. Het is zoals dat vervelend rookverbod of zeer hoge accijnzen op rookwaren, waar rokers over klagen. Toch zullen dit spijtig genoeg de noodzakelijke stokken om zelfs nog maar een eerste stap naar gedragswijziging te realiseren op korte termijn.

Start met STOP-denken

Maar laat me zelf ook een suggestie doen. Het STOP-principe is een gekende vuistregel in stadsontwikkeling. Het zet Stappers, Trappers, Openbaar vervoer en Privaat vervoer in een hiërarchische rangorde bij de uitvoering van stedelijke infrastructuurprojecten. Wel, we hebben dringend nood aan STOP-denken. I.p.v automatisch te grijpen naar de wagen als eerste keuze, waarom niet eerst alle andere opties overlopen. Ik hoor velen al denken, maar dat doe ik al! Wel, ik geloof je niet. En de cijfers geven me gelijk.

Het STOP-principe is een gekende vuistregel in stadsontwikkeling. Het zet Stappers, Trappers, Openbaar vervoer en Privaat vervoer in een hiërarchische rangorde bij de uitvoering van stedelijke infrastructuurprojecten.

50% van de verplaatsingen onder 5 kilometer gebeuren vandaag met de wagen. Zelfs voor een verplaatsing van minder dan 1 kilometer grijpt een derde naar de auto. Totale waanzin. Daar heb je zelfs geen investering van de overheid voor nodig om een alternatief te vinden. Je moet wel willen afkicken. Ik ben ervan overtuigd dat van die 80 miljard autokilometers per jaar vlot met 10% kunnen dalen als we gewoon al eens steeds zouden starten met STOP-denken.

Zelfs de files krijgen ons niet op straat

De oplossingen die Van der Leenen suggereert, zijn zeer waardevol, maar zolang iedereen blijft kiezen voor zijn wagen, zal er nooit het draagvlak, noch politiek, noch financieel, kunnen groeien om ze uit te werken. Het is de inactie van ons burgers die er mede voor zorgt dat ons openbaar vervoer ondergefinancierd blijft en dat we jaar op jaar wereldwijde filekampioenen zijn. Je kan veel klagen over die dekselse files, maar een echte katalysator om de overheid te dwingen tot ingrijpende acties zijn ze tot op heden nog niet geweest. Het zal dus van ergens anders moeten komen.

Sorry Bart, ik ken je niet. Je zal ongetwijfeld niet zonder je auto kunnen. En er zijn ongetwijfeld in jouw buurt geen alternatieven. Dus ik neem het je helemaal niet kwalijk dat je elke dag in je auto kruipt. Verslaafd worden doet immers iemand zelden met opzet.