Een dode hoek is geen ‘act of god’
Slecht ontworpen vrachtwagens, slecht ontworpen kruispunten, slecht ontworpen verkeerslichten.
De twee zware verkeersongevallen (20/1 en 21/1) zinderen nog na in Antwerpen. Twee fietsers, twee kruispunten, twee dagen… twee dode hoeken. Dat laatste verlicht bizar genoeg voor velen de pijn. De dode hoek neemt voor velen de schuldvraag weg en maakt het tragische gebeuren aanvaardbaar. Want niemand, noch fietser, noch chauffeur, lijkt verantwoordelijkheid te dragen.
Ik wil stellig zeggen dat ik absoluut geen schuld toedicht aan de chauffeur, of erger aan de fietser zoals sommigen op sociale media doen. Toch is een dode hoek geen brute pech of een ‘act of god’, maar vooral het gevolg van menselijk ‘stupid design’: slecht ontworpen vrachtwagens, slecht ontworpen kruispunten, slecht ontworpen verkeerslichten, … En dat is goed nieuws, want het betekent dat we er iets aan kunnen doen.
Gelukkig erkennen ook het BIVV en politici dat, maar men zet vooral in op het verbeteren van die slecht ontworpen vrachtwagens. Zo werd de dodehoekspiegel in 2003 verplicht. Toch was ook in de periode nadien het dodehoekongeval nog steeds schering en inslag. Tussen 2007 en 2009 was er élke week zo’n ongeval. In 2012 dan ook schreef BIVV een lijvig rapport over de problematiek met volgende waarschuwing.
“In het kader van een efficiënt beleid in de strijd tegen deze ongevallen dienen deze technische oplossingen gepaard te gaan met acties op het vlak van educatie en infrastructuur. Het onderzoek naar alle mogelijke oplossingen voor het probleem was echter niet het onderwerp van deze studie.” - BIVV
In 2014 gaf het BIVV zichzelf een schouderklopje. Dankzij een toegenome focus op acties was er sprake van “een structurele daling” tussen 2010 en 2012. In 2013 schoot het aantal dodehoekongevallen echter weer de hoogte in en van de structurele euforie was nog weinig te merken te merken. En ook 2016 is dus somber ingezet, want samen met het dodelijke ongeval in Aartselaar staat de teller dit jaar al minstens op drie na drie weken. De focus blijft tot op vandaag echter liggen op technologische oplossingen voor vrachtwagens, aangevuld met sensibilisering en opleiding van hun chauffeurs. Zo steunde het BIVV recent nog een crowdfunding campagne voor een nieuwe snufje en kwamen er spiegelafstelplaatsen bij in Vlaanderen.
Waar fietsers het autodomein betreden…
De stijgende populariteit van de (elektrische) fiets zorgt er immers voor dat meer mensen langere woon-werk-verplaatsingen gaan maken. Daarmee zal het fietsverhaal zich ook meer en meer gaan afspelen in de grootstedelijke rand en de grote verbindingsassen. En het is net daar dat dit type ongevallen het vaakst gebeuren.
Vorig jaar bracht Groen in Antwerpen de zwarte punten van de stad in kaart. Op basis van de ongevallenstatistieken van de laatste drie jaar (2012-2014) worden de gevaarlijkste kruispunten opgelijst. Zo goed als alle punten liggen aan grote, brede verkeersaders, aders gebouwd voor wagens. De twee kruispunten waar deze week een dode (R11) en zwaargewonde (Binnensingel) vielen, worden gedomineerd door infrastructuur door wagens. Fietsers en voetgangers moeten het doen met kruimels.
Hieronder zie je de twee kruispunten waar deze week dodehoekongevallen gebeurden. Veelzeggend trouwens dat op de Google Maps foto van de Grote Steenweg tientallen fietsers oversteken over een vervaagde stuk rode verf.
Tijd om voorbij de vrachtwagen te kijken
Inzetten op sensibilisering en betere technologie, OK. Maar het is tijd om ook naar andere oplossingen te kijken. En die zijn er! Sinds vorig jaar is de roep voor conflictvrije kruispunten bijzonder luid en ook deze week komt de oproep van burgers weer in de aandacht. Dit gaat misschien ten koste van de zo onaantastbare ‘doorstroming’, maar het kan wel levens redden en de stad fietsvriendelijker maken. Naast het afstellen van verkeerslichten, kan met ook verder gaan door fietsers en auto’s nog meer van elkaar te scheiden door bv. ondertunneling.
Deze week ging ook een andere voorbeeld de wereld rond. New Yorker Doug Gordon ging aan de slag met drie kegeltjes en creëerde onmiddellijk een veel veiliger kruispunt bij hem in de wijk.