Zo tank je aan halve prijs

“Onze huidige Belgische levensstijl vereist maar liefst 4,3 planeten om te onderhouden.” Dat was het verdict van het Living Planet Report 2014. Daar namen we enkele maanden geleden akte van en we gingen vervolgens lustig verder. Waarom schieten we toch niet in actie bij het horen van zo’n nieuws?

Een belangrijke oorzaak is een grote systeemfout in ons economisch model: verdoken kosten. Verdoken omdat de consument hier in het Westen ze niet ziet, noch in het dagelijkse leven, noch in de prijs, noch aangegeven op het product. Dat betekent uiteraard niet dat ze er niet zijn. De sociale en ecologische kosten van ons consumptiepatroon liggen immers bijzonder hoog, zowel hier als in het buitenland.

Naast sociale uitbuiting vormen ook vervuiling en klimaat-verandering grote schadeposten Er zijn de hier-en-nu-impact van vervuiling, de ver-van-mijn-bed sociale gevolgen en de langetermijnschade van klimaatverandering. Het is niet zo evident om deze drie eenvoudig te combineren. Toch is er een manier om ze gezamenlijk in kaart te brengen_ hun economische schade. Geld blijkt de ideale gemene deler te zijn om al  deze kosten te koppelen.

Tanken met €1.20 korting!

Onderzoeker Drew Shindell (Duke University) berekende die verdoken kosten en richtte hierbij zijn pijlen voornamelijk op fossiele brandstoffen. Zijn onderzoek, dat alle schade probeert te becijferen, is het eerste in zijn genre.

Wat blijkt? De totale sociale kost op o.a. gezondheid en leefmilieu van diesel is maar liefst €1.20 per liter. Omdat we deze prijs niet doorrekenen aan de pomp, levert dat een mooie halvering op van onze werkelijke tankkosten! Gas geniet een gelijkaardige korting en de prijs van elektriciteit uit steenkool zou eigenlijk vier keer zo hoog moeten liggen (van 0.10$ naar 0.40$ per kWh). Voor zonne- en windenergie betalen we  dan weer te veel volgens het onderzoek.

Voor de gemiddelde personenwagen, waarmee gemiddeld zo’n 15.000 km per jaar wordt gereden, komt dit toch al snel uit op een jaarlijkse korting van €1500. Een mooi budget alvast om mee op vliegvakantie te gaan. En wat met elektrische wagens? Ook daarvoor betaal je te weinig. Hier komt de gemiddelde meerprijs per jaar uit op zo’n €750, indien de energie in steenkoolcentrales wordt opgewekt.

En dan hebben we het nog maar over mobiliteit, maar ook voeding, kleding, wonen, … genieten van dezelfde korting.

“We’re making decisions based on misleading costs.”

Shindells model gaat verder en brengt ook 10 verschillende vervuilende stoffen (CO2, CH4, N2O, HFC-34a, BC, SO2, CO, OC, NOx, NH3) in kaart. Voor elke stof wordt de verdoken kost per uitgestoten ton berekend. Dat die kost hoog ligt, blijkt uit de naakte cijfers aangaande volksgezondheid. In Europa sterven honderdduizenden jaarlijks vroegtijdig door vervuiling en in de V.S. zijn de cijfers even ontnuchterend.

“Air pollution in the United States sends about 150,000 people to the hospital every year and causes 180,000 non-fatal heart attacks,” zegt Shindell. “That toll goes on our health bill directly and costs the economy indirectly in lost work days and lowered productivity. And that’s if people recover.”

Betalen doen we sowieso

Of we de kosten nu doorrekenen in de prijs of niet, ze zullen er sowieso zijn. Wat we dus niet in cash uitgeven, betalen we op termijn met hogere medische kosten, slechtere oogsten, ziektedagen op werk en school, verzekeringsclaims, extreem weer en vroegtijdige overlijdens, hier of elders in de wereld. Niets is dus zonder extra kosten.

Een beter begrip van die ware kost is een eerste stap in een mentaliteitswijziging. Toch is er nog veel onderzoek te gaan volgens Shindell om de exacte kost vast te leggen, maar de eerste trends zijn duidelijk_

“There is room for ongoing discussion about what the value of atmospheric emissions should be, but one thing there should be no debate over is that the current assigned price of zero is not the right value.”