Waarom ik samen met 35 andere jongeren naar de VN-klimaattop in Chili zeil

Op een zeilschip de Atlantische Oceaan oversteken om de groei van de luchtvaart te stoppen.

Waarom ik samen met 35 andere jongeren naar de VN-klimaattop in Chili zeil
© Jeppe Bijkers

Wat de klimaatcrisis betreft, is het alle hens aan dek en in volle vaart vooruit in de transitie naar een eerlijke en duurzame wereld. Alleen de luchtvaartsector lijkt dit nog niet te beseffen. Door met een zeilschip van Amsterdam naar Zuid-Amerika te varen, vraagt Sail to the COP aandacht voor dit probleem. Daarnaast gaat dit project verder door actief naar oplossingen op zoek te gaan.

Om 4.30 uur sta ik op om te beginnen aan mijn wacht. Ik word door de kamer gesmeten terwijl ik mijn zeilkleding probeer aan te trekken. We varen door de Golf van Biskaje, berucht voor de wilde golven. Omdat de wind net gedraaid is, moeten we meteen de binnen- en buitenkluiver naar beneden halen.

Wat dat precies is, weet ik nog maar enkele weken. Nu zit ik in een veiligheidsgordel, in het pikdonker op de boeg van het schip een zeil binnen te halen.

Ik ben een van de 36 jonge wetenschappers, ondernemers, activisten, studenten, creatievelingen en young professionals die van Amsterdam naar Zuid-Amerika zeilen, om deel te nemen aan de jaarlijkse klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP25). Met de tocht vragen we aandacht voor de uitstoot van de reissector. Over een duurzame en eerlijke toekomst van deze sector, en het pad daar naartoe, wordt nagedacht door de denktank aan boord.

De luchtvaartsector krijgt nu nog vrij spel. Het VN-orgaan dat zich hierom moet bekommeren, het ICAO, lijkt vooral te bestaan om deze situatie in stand te houden. Volgens het Akkoord van Parijs moet elke sector binnen een respectabele tijd veel minder gaan uitstoten, maar daar lijken de Ryanairs en KLM’s en van deze wereld zich niets van aan te trekken.

© Jeppe Bijkers

Luchtvaartmaatschappijen verschuilen zich achter utopische technologieën en schijnoplossingen. Met gelikte reclames wijzen ze de consument graag op hun verantwoordelijkheid of pronken ze met efficiëntiewinsten, maar niets wijst erop dat ze zich serieus engageren om hun impact op het klimaat te verkleinen. Steeds meer mensen willen vliegen, en de luchtvaartindustrie probeert “slechts” aan deze groeiende vraag te voldoen.

#flygskam

Vanuit dat perspectief zijn ook de deelnemers van dit project schuldig. In het verleden hebben we vaak genoeg gevlogen. Als student koos ook ik meestal voor de goedkoopste, snelste en, achteraf gezien, de meest vervuilende manier van reizen. Heen en weer naar Porto voor nog geen 100 euro, wie zegt daar nu nee tegen?

Ook andere deelnemers verzamelden al genoeg airmiles: was het niet de prijs, dan was het wel het avontuur of een interessante stage in het buitenland.

Als student koos ook ik voor de goedkoopste, snelste en, achteraf gezien, de meest vervuilende manier van reizen

Intussen is een trend ingezet. Onder de noemer #flygskam, of vliegschaamte, lijkt vliegen voor sommige mensen niet meer glamoureus, maar eerder een noodzakelijk kwaad, of zelfs not done. Ook in België lijkt dit besef te groeien en kiezen steeds meer mensen voor een #zomerzondervliegen.

De klimaatcrisis dwingt ons om individuele keuzes tegen het licht te houden. Maar we moeten ook verder kijken dan individuele gedragsverandering: welk systeem drijft ons massaal de lucht in?

Zeilend door de Golf van Biskaje © Rosa Hofgärtner

Het is álle hens aan dek: niet alleen het individu moet zich aanpassen, maar het hele systeem moet overstag. Om de impact van de luchtvaartsector terug te dringen binnen de grenzen van onze planeet, hebben we een radicaal ander beleid nodig. Alle kosten van een vlucht moeten inbegrepen worden in de prijs van een vliegticket, ook de kosten voor het klimaat.

Daarnaast zijn investeringen in betaalbare en toegankelijke alternatieven essentieel. Hier zijn duidelijke internationale afspraken voor nodig.

Luchtvaartmaatschappijen wijzen graag op de verantwoordelijkheid van het individu, maar zullen nooit pleiten voor systematische maatregelen die effectief minder vluchten teweegbrengen. Zo presenteert KLM zich graag als “groene luchtvaartmaatschappij”, maar staat het in de wandelgangen bekend als spelbreker wanneer het aankomt op het aanscherpen van de regelgeving.

Net voor deze cruciale maatregelen zet Sail to the COP de koers uit. 36 deelnemers met een doel, maar elk met een ander verhaal.

Voor deze Zeronaut-blog wil ik de verhalen van de deelnemers optekenen. Wat drijft hen om zeven weken te zeilen? Welke kennis en vaardigheden nemen ze mee aan boord? En wat hopen ze te bereiken op de klimaatconferentie? Wordt vervolgd.