De problemen van vandaag zijn niet gecompliceerd, maar complex

Waar zit het leiderschap voor complexe problemen?

De problemen van vandaag zijn niet gecompliceerd, maar complex

“Wie zijn de (wereld)leiders van vandaag en wat kunnen we van hen leren?” Het was een publieksvraag die vorig jaar gesteld werd aan Chris Guillebeau tijdens een conferentie. Chris is een ‘autoriteit’ op vlak van micro-ondernemer en maakte er zijn levenswerk van om voor zijn 35e naar alle 193 landen in de wereld te reizen. Niet het antwoord, maar net het verwilderde gebrek eraan was mij bijgebleven.

De vraag kwam uit een bezorgdheid omdat de wereldleiders waar we onlangs afscheid van hebben genomen hun kwaliteiten waarschijnlijk niet voldoende door hebben kunnen geven aan de volgende generatie.

Autonomie, democratie, autoriteit en macht

Paul Verhaeghe bracht tijdens het Oikos Feestcongres een verhaal dat een mogelijke context biedt voor zowel de vraagsteller als het verwilderde antwoord. Hiervoor gebruikte hij de volgende begrippen_

  • Autonomie: samen maken van regels en wetten, die zelf naleven en die ook doen naleven.
  • Democratie: burgers die zichzelf besturen, meestal via een groep die als vertegenwoordiger optreedt voor een altijd heterogene gemeenschap.
  • Autoriteit: iemand heeft autoriteit over iemand anders op grond van een externe bron (3e punt) die de twee personen herkennen. Autoriteit impliceert een vrijwillige onderwerping.
  • Macht: Macht functioneert als een tweeledige structuur. Mach rust op een gedwongen onderwerping.

De stelling van Paul Verhaeghe is dat waar autoriteit (drie ledige structuur) verdwijnt, macht (twee ledige structuur) in de plaats komt en autonomie zeer snel zal dalen en bijgevolg ook de democratie. De traditionele bron van autoriteit werkten top-down en verticaal maar de grond daarvoor is verdween. De vraag naar herstel van autoriteit is terecht, maar volgens Paul Verhaeghe hebben we nood aan een nieuwe vorm van autoriteit, bottom-up en horizontaal met een collectief als nieuwe grond. Dit is geen voor de hand liggende transitie waar conflict onvermijdelijk zal zijn.

Strategisch narratief kader als nieuwe autoriteit ?

Diane Nijs biedt met haar werk rond Imagineering mogelijks een antwoord hoe we het 3e punt waar Paul Verhaeghe naar verwijst kunnen herstellen. Zij biedt een methode aan waarbij we de complexe problemen van vandaag kunnen herstellen door een andere manier van denken en designen aan te nemen.

In een lineair systeem werkt een centrale autoriteit, die gedrag monitort en eventueel sanctioneert. Maar met een lineaire logica de complexe problemen in een hyper geconnecteerde samenleving benaderen werkt maar zelden. De problemen van vandaag zijn niet gecompliceerd, maar complex. Alles is met alles verbonden en oorzaak en gevolg zijn niet altijd duidelijk. In deze hyper-geconnecteerde wereld ontstaat creativiteit niet enkel door een individu (centrale creativiteit) maar ook door interactie tussen mensen (gedistribueerde creativiteit).

Imagineering

Imagineering tracht een mind shift te creëren door alle stakeholders in een andere modus te brengen. Het tracht een nieuwe orde te creëren door het ontwerpen van een instrument waardoor een individu durf te veranderen omdat hij of zij weet dat iedereen mee verandert. Het inspireert mensen om een bepaald gedrag te vertonen. Het is effectief omdat alle betrokken mensen een eigen interpretatie maken aan de diverse problemen in de context waarin het probleem zich voor hen specifiek voordoet. Een strategisch narratief kader is het begin om een levend systeem in een andere richting te laten groeien.

Misschien is het antwoord op de vraag wie de (wereld) leiders van vandaag zijn wel dat we dit allemaal een klein beetje zijn.

Referenties:

  • Alive in Berlin 2014 (30-31 mei 2014)
  • shiftN – shifting the mental furniture met Diane Nijs (9 januari 2015)
  • Oikos Feestcongres met Paul Verhaeghe (31 januari 2015)