De nieuwe EU-rapporteringsambitie rond duurzaamheid is goed nieuws. Ook voor de kritische stemmen.

De EU heeft ambitie, geld en wil dat het vooruit gaat met de Green Deal. Een uitstoot-neutrale industrie industrie in 2050 (naar “net zero”) is het belangrijkste doel. Begin januari 2023 werd de duurzaamheidsrapportering voor nog meer bedrijven en financiële spelers bindend gemaakt. Dit moet meer investeringsgeld uit financiële markten aantrekken. De rol van kritische stakeholders blijft onontbeerlijk.

Vorige week vrijdag vond aan de FEB Academy van de UGent een opleiding plaats over duurzaamheidsrapportering, met de CSRD-richtlijn als laatste nieuwigheid. Bijna een week later stelt de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het Green Deal Industrial Plan voor, waarop in maart een Net Zero Industry Act moet volgen. De plannen van de Europese Unie zijn haast niet meer te tellen; ze zijn ook bedoeld om elkaar te versterken.

Verschillende keren herhaalde de Commissievoorzitter dat klimaatverandering de grootste bedreiging is voor de economie.

“Klimaatverandering tegengaan is de grootste uitdaging” (Ursula von der Leyen)

Er moet op alle vlakken meer snelheid gemaakt worden richting klimaatneutraliteit. De pandemie, de oorlog van Rusland tegen Oekraïne en ambitieuze financiële ruggensteun aan de industrie elders dienden als versnellers en versterken de Unie in dit voornemen. De uitvoering moet sneller, eenvoudiger en voorspelbaarder, om iedereen aan boord te hebben.

Financiering is een van de grote thema’s. De Unie zelf mobiliseert zelf veel middelen via grote fondsen. Gisteren riep von der Leyen de lidstaten nog op om zo snel mogelijk gebruik te maken van extra en tijdelijke staatssteun in RepowerEU.
Langs andere wegen, zoals FinanceEU en onder leiding van het Platform for Sustainable Finance, wil de Unie de Europese financiële markten mobiliseren en meer particuliere investeringen stimuleren. Geld kan gaan naar individuele projecten en bedrijven die werken aan een groene en klimaatneutrale economie.

Corporate Sustainability Reporting Directive

Op 5 januari 2023 werd de CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) afgekondigd die duurzaamheidsrapportering bindend maakt voor twee grote groepen in de Unie: spelers in financiële markten (fondsen) en grote bedrijven. De nieuwe rapportering vervangt een niet bindende NFRD-richtlijn die nog een tijd van kracht blijft, en wordt gradueel ingevoerd vanaf boekjaar 2024. Het aantal bedrijven dat tot rapportering verplicht wordt zal van 11.600 stijgen tot bijna 50.000.

Uit de nieuwe rapportering moet worden afgeleid hoe bedrijven, waarvan de activiteiten een hoge BKG-uitstoot veroorzaken, door vergroening kunnen bijdragen tot de Green Deal. Dit moet nog meer investeerders overtuigen om te investeren.

Externe stakeholders spelen een belangrijke rol in het streven naar duurzaamheid. Zij zwepen bedrijven letterlijk op om duurzamer te worden. Wegens het gebrek aan goede meting kunnen bedrijven nog wegkomen met greenwashing. Gebrek aan uniformiteit maakt het immers niet mogelijk hun prestaties tegen het licht te houden. De sector van financiële raadgevers, zoals boekhouders en revisoren, hecht daarom zelf nog niet veel geloof aan de duurzaamheidsrapportering van bedrijven, omdat iedereen verschillende standaarden hanteert.

‘Helder’ en ‘praktisch’

Duurzaamheidsrapportering kan niet zonder een goed meetsysteem. Europa zag dat in. Investeerders moeten over kwalitatieve gegevens beschikken alvorens ze investeren, is de redenering. Het moet eenvoudig en iedereen moet kunnen vergelijken. ‘Enkel wat gemeten wordt, wordt ook gedaan’ stelde Von der Leyen rond het industrieplan.

Samen met de CSRD-richtlijn rolt de Unie een breed en uniform instrument uit voor de meting en vergelijking van duurzaamheid. Het blijft in ontwikkeling en zal aan nieuwe vragen worden aangepast. Meting gebeurt met behulp van de EU-taxonomie. Een ander instrument is de uniforme en digitale indieningsmogelijkheid van de rapportering. Zulke instrumenten hebben een technische en wetenschappelijke basis. Europa wil dat ze ‘helder’ en ‘praktisch’ zijn.

EU-taxonomie

De EU-taxonomie (EU Taxonomy) geeft een classificatie aan grote bedrijfsactiviteiten die prioritair zijn voor verbetering. Die economische activiteiten zorgen voor grote uitstoot. Gewapend met de nodige technische criteria voor screening (drempelwaarden) moeten bedrijven zien waar zij staan en wat beter kan.

De EU-taxonomie zegt ruimer te zijn dan bestaande raamwerken voor duurzaamheid. Bestaande rekenmethoden worden erin opgenomen, zoals de GHG Protocol-berekening voor emissies en de levenscyclusanalyse (LCA) voor producten.

In het technisch rapport en in de vijfhonderd bladzijden tellende technische bijlage staat beschreven hoe bedrijven over zes grote ecologische doelstellingen drie soorten rapportering kunnen verrichten: significante bijdrage, do-no-harm-uitspraken en minimale veiligheidsmaatregelen. De EU-taxonomie zegt ruimer te zijn dan bestaande raamwerken voor duurzaamheid. Bestaande rekenmethoden worden erin opgenomen, zoals de GHG Protocol-berekening voor emissies en de levenscyclusanalyse (LCA) voor producten. Emissieberekening moet dieper gaan in de logistieke keten.

Revisoren

De bedrijven wacht een stevige nieuwe rapporteringstaak en extra kosten voor de implementatie van veranderingen. Tijdens de opleiding van de FEB Academy wezen academici en experts uit de financiële raadgevende sector nog op vele problemen die de CSRD-richtlijn met zich zou meebrengen. Ook de literatuur geeft nog geen eenduidige weg aan. In die zin doet de EU nu zelf een gewichtige inspanning.

Revisoren en boekhouders zullen alleszins hun handen vol hebben om bedrijven te helpen. Duurzaamheidsrapportering is nu al booming business.

Revisoren en boekhouders zullen alleszins hun handen vol hebben om bedrijven te helpen. Duurzaamheidsrapportering is nu al booming business. De EU zelf meent dat op de middellange en lange termijn de initiële kosten zullen verdwijnen. In de volgende jaren wordt duidelijk of de bedrijven resultaten boeken, financiële raadgevers hun scepsis afleggen en financiële marktspelers volgen.

Reputatie

De rol van de stakeholder is niet uitgespeeld. Voor één mantra blijven bedrijven en financiële spelers bijzonder gevoelig: “reputatie, reputatie, reputatie”. Daar kwamen experten tijdens de FEB-opleiding altijd weer op terug. Publiek ophef maken wanneer bedrijven nog te traag of te zwak scoren, blijft belangrijk. Wat de weg naar 2050 is nog lang.

Veel activiteiten zijn nog niet in lijn met de criteria uit de taxonomie. Het Transition Finance Report van de Unie van maart 2021 vermeldde dat slechts 1% tot 5% van activiteiten van ondernemingen in lijn zijn met de taxonomie. Dankzij meer uniforme rapportering zal de kritische stakeholder dit nog beter kunnen opvolgen.