Meer plantaardige eiwitten consumeren kan voedselverspilling echt tegen gaan

De Vlaamse overheid spreekt liever over voedselverlies dan voedselverspilling. Dat laatste is wat te confronterend. Ook in de landbouwsector wordt eerder over verlies gesproken.

Eender hoe blijft voedselverspilling of -verlies moeilijk te meten, zowel in Vlaanderen als op Europees en internationaal niveau. Het steunt grotendeels op inschattingen, extrapolaties en het vertrouwen in inlichtingen van derden (zoals bedrijven en huishoudens).

Er wordt vanuit gegaan dat een derde van alle wereldwijd geproduceerde voedsel verloren gaat. Wat schuilt daar nog meer achter aan verspilde arbeid, energie, water, pesticiden, meststoffen, bodem(erosie), vervoer, methaan, enzovoort?

In tijden van de globale opwarming van de aarde is het geen overbodige luxe om hier wat aan te doen.

Actieplan

Gelukkig jaagt de Europese Commissie Vlaanderen wat op. De Commissie verplicht lidstaten namelijk om uniforme meetmethodes te gebruiken bij de rapportering van levensmiddelenafval.

Dit kadert binnen de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, of SDG’s. In 2015 werd een nulmeting gehouden. Voor Vlaanderen werd het voedselverleis toen geschat op 907.000 ton. Het is de ambitie om dat ‘verlies’ tegen 2025 te verminderen met 272.000 ton.

De Vlaamse regering lanceerde daarom een actieplan, met deze actieprogramma’s:

1. Samenwerking binnen productieketens stimuleren.
2. Sectorspecifieke programma’s die bedrijven ertoe aanzetten om voedselverlies op brede schaal in te perken, op maat van elke sector.
3. Vanuit de keten voedselverlies terugdringen bij de consument.
4. Sociaal circulair ondernemen opschalen.
5. Start-ups rond voedselverlies ondersteunen.
6. Lokale besturen ondersteunen in hun lokale regierol.
7. Thuiskringlopen stimuleren.

Dat 7 actiepunten werden aangenomen is interessant. Het spoort met het Laudato Si’-actieplatform van het Vaticaan. De volgende 7 jaar wil het 7 doelgroepen bereiken met 7 Laudato Si’-doelen. Bovendien is 7 het getal van de Bijbelse sabbat, dat stelt dat de aarde elke 7 jaar even mag rusten. Meer daarover lees je hier.

Zelfvoorziening?

Maar wat het Vlaamse actieplan betreft mag eens nagedacht worden over onze extreme “zelfvoorzienendheid” wat vlees betreft. De FOD Economie raamt de Belgische zelfvoorzieningsgraad voor varkensvlees op 261 procent, voor gevogelte op 158 procent en voor rundvlees op 157 procent.

Onze zelfvoorzienendheid is alleen maar mogelijk door de massale import van overzeese soja en maïs uit monocultuur voor veevoer.

Maar die zelfvoorzienendheid is alleen maar mogelijk door de massale import van overzeese soja en maïs uit monocultuur voor veevoer. Van verspilling gesproken! Want onze op exportgerichte landbouw is alleen maar mogelijk door de import en ecologische vernietiging van het eigen land.

Samen met de aardappelteelt is maïs verantwoordelijk voor de degradatie van onze akkers. Bij overstromingen, zoals België net overkwam, komt dan veel modder mee omdat boeren tot aan de rand van hun akkers ploegen en telen.

Het aardappelareaal nam in ons land de laatste twee decennia jaarlijks toe, en vooral sinds de afschaffing van het suikerbietenquotum in 2017 binnen de EU. Met uitzondering van het jaar 2021 dan, door coronajaar 2020.

Het quotum was een Europese vorm van productiebeheersing, gekoppeld aan een goede prijs voor de boer(in). Bij de afschaffing kon meer geproduceerd worden, maar zakten de prijzen, wat de teelt minder aantrekkelijk maakt. Het bietenareaal wordt sindsdien deels opgevuld door nóg meer monocultuur aardappelen.

We zijn een land van monocultuur van maïs voor de vleesexport en van een monocultuur van aardappelen voor de export van diepgevroren frietproducten. Dat is jammer, want bieten zijn een interessant gewas voor een teeltrotatie.

Elke (hobby)tuinder en boer(in) weet dat het voor het bodemleven niet goed is om jaar na jaar dezelfde teelt op dezelfde grond te zetten. Daarom wordt gekozen voor rotatie, waarbij ieder jaar een andere plant wordt geteeld.

In de biologische landbouw gaat het zelfs om een cyclus van idealiter 7 jaar waarbij eenzelfde teelt op hetzelfde stuk grond mag terugkeren. Maar dat is bij de aardappel- en maïsteelt absoluut niet het geval. Suikerbieten zijn een goede afwisseling en zorgen bovendien voor een goede voorbereiding voor het inzaaien van wintertarwe.

Vleesverspilling?

Voor vlees is veel meer energie, water en grond nodig dan voor groenten, noten en fruit. Voor rundvlees kan dat gaan tot 15.500 liter voor 1 kilogram vlees. Vlees laten rotten in je frigo is daarom heel wat meer verspilling dan een prei die je te lang laat liggen.

Vlees laten rotten in je frigo is daarom heel wat meer verspilling dan een prei die je te lang laat liggen.

Veel verspilling kan voorkomen worden als we meer rechtstreeks plantaardige eiwitten tot ons zouden nemen. Vandaag bestaat het Vlaamse eiwittendieet voor twee derde uit dierlijke en een derde uit plantaardige eiwitten.

Kunnen we daarom nog een achtste actiepunt toevoegen aan het Vlaamse actieplan? Zijnde: de bevolking stimuleren om evenwichtiger te eten, en boeren te animeren om mee in de transitie te stappen naar de productie van plantaardig voedsel voor de menselijke consument.