Landbouw is de meest vernietigende menselijke activiteit ooit
Het beleid faalt, de boer sterft uit, mastodonten blijven over en ons land gaat er aan
Zowat alles dat van het veld op ons bord komt, helpt onze planeet mee naar de vaantjes. Een van de grote boosdoeners in de landbouw is het intensief bewerken van de grond. Laten we boeren de ondersteuning geven om een transitie te maken naar klimaatboeren, die onze landschappen beschermen tegen extreme weersomstandigheden.
Er is op zich niets mis met rundvlees, avocado’s of palmolie. Wel is er iets mis met een ecologische woestijn waar enkel oliepalm groeit. Of met een bedrijf waar honderden dieren losgekoppeld zijn van een natuurlijk ecosysteem en opgesloten zitten in kleine hokken.
Onze huidige landbouw is eerst en vooral gebaseerd op eenjarige gewassen. Als je graan, maïs of gelijk welke groente zaait, zal die plant maar één jaar leven. Dit wil zeggen dat je ieder jaar opnieuw de aarde volledig moet reduceren tot stof.
Dat houdt ook in dat alle bestaande bomen of struiken eerst plaats hebben moeten maken voor de kweek van onze geliefde granen of groentjes. Bij ons is deze vernieling eeuwen geleden al gebeurd.
Vandaag is daarentegen het regenwoud de pineut. In functie van de vleesproductie, bijvoorbeeld. Zodra je klaar bent met barbecueën zijn er alweer enkele tientallen vierkante kilometers verdwenen.
Bij ons is het dus al te laat: vrijwel de helft van Vlaanderen is gereduceerd tot een kale vlakte. Een deel hiervan is weide, wat op zich mooi kan zijn, maar het meeste is akkerland.
Eenjarige planten komen in de natuur vooral voor op verstoorde gronden. En wij verspillen liters brandstof om een veld in deze onnatuurlijke toestand te houden.
Iedere ploegbeurt is een moordpartij waarbij ontelbaar veel bodemorganismen sterven en waar de bodemstructuur van achteruitgaat. Telkens wanneer de grond gecultiveerd wordt, komt er zo’n drie ton CO2 vrij per hectare. In totaal zorgt de landbouw voor minstens één vijfde van de globale CO2-uitstoot.
Bye Bye water
Wanneer een landbouwer ploegt, komt er CO2 in de lucht vrij en gaat het koolstofgehalte in de bodem erop achteruit. De bodem is als een spons: hoe meer koolstof of organische materie er in de bodem zit, hoe meer water de bodem kan vasthouden.
Het gehalte organische stof is nu historisch laag, waardoor dat sponseffect verdwijnt.
Door het ploegen ontstaat er een ondoordringbare laag, wat vrijwel even erg is als verharding. Regenwater infiltreert daardoor amper. Het peil van ons grondwater is hierdoor op sommige plekken met meer dan honderd meter gedaald.
En omdat de kapotte bodem geen water meer vasthoudt, moeten landbouwers velden bewateren. We pompen ons ondergrondse waterreservoir zo nog verder leeg.
De recente overstromingen kunnen deels voorkomen worden, als het waterbergend vermogen van de bodem omhoog zou gaan.
Bye Bye biodiversiteit
De kapotte bodem maakt planten ziek, en daarom spuiten we pesticiden. Die zijn gemaakt om leven te doden. Hoe vreemd is het dat we vergif op ons eten gooien en dat dan aan onze kinderen geven?
Van veel pesticiden durft men te zeggen dat ze geen menselijke cellen doden. Maar daar zijn we weinig mee, want ons lichaam bestaat uit meer niet-menselijke dan menselijke cellen.
Pesticiden maken niet alleen onszelf en onze kinderen ongezond, ze doden hele ecosystemen. Bodems worden jaarlijks steriel gemaakt met glyfosaat en ander vergif. Gehele insectenpopulaties verdwijnen, vogels en andere dieren worden ziek, waterlopen én ons drinkwater raken besmet.
Het omgekeerde doen van wat we nu doen
We vergiftigen op continue basis bijna de helft van het Vlaamse oppervlak.
Hebben we het recht niet om niet vergiftigd te worden? De enige weg om deze trage vorm van zelfmoord te voorkomen, is om het omgekeerde te doen van wat we nu doen. Het gebruik van de ploeg moet geminimaliseerd worden, en het gehalte organische stof in de bodem moet drastisch stijgen.
Door toenemende regelgeving moeten talloze boeren stoppen, ook al hebben ze zich de laatste decennia te pletter gewerkt om ons van eten te voorzien.
Een koolstofpremie invoeren, om boeren mee te belonen voor het vasthouden van CO2? Dat zou diesel besparen en zorgen voor enorm veel CO2-opslag in de bodem.
Pesticiden, zowel biologische als niet-biologische, moeten volledig geband worden. Hetzelfde geldt voor kunstmest. Eenjarige gewassen, één van de hoofdoorzaken van deze miserie, moeten massaal aangevuld worden met voeding die afkomstig is van bomen.
En als we nog maar één procent van onze bulkvoeding vervangen door noten, wat we niet eens zullen proeven, krijgen we er in één klap de 2000 hectare bomen bij waar we zo hopeloos naar op zoek zijn.
De enige manier om klimaatverandering te overleven is regeneratieve landbouw: een systeem waarbij de bodem zo minimaal mogelijk verstoord wordt en waarbij meerdere gewassen op één stuk grond geteeld worden, zonder chemische middelen.
Door toenemende regelgeving worden talloze boeren gedwongen om hun landbouwbedrijf stil te leggen. Ook al hebben ze zich de laatste decennia te pletter gewerkt om ons van eten te voorzien, hebben ze soms nog torenhoge schulden en worden ze soms van vandaag op morgen op straat gezet omdat ze simpelweg niet meer kunnen meedraaien in de mallemolen.
Laten we deze boeren een kans en de ondersteuning geven om een transitie te maken naar klimaatboeren, die onze landschappen beschermen tegen extreme (weers)omstandigheden.
Louis De Jaeger schreef een boek over de toekomst van de landbouw, We Eten Ons Dood, dat komende herfst verschijnt bij Uitgeverij Houtekiet.