Klimaatzaak dwingt Nederlandse staat tot verregaande actie

Een win voor de Klimaatzaak.

Klimaatzaak dwingt Nederlandse staat tot verregaande actie

De uitspraak is de Nederlandse Klimaatzaak startte met goed nieuws. Urgenda, de aanklager in deze zaak, werd ontvankelijk verklaard om deze problematiek aan te kaarten. Dit was de eerste horde. Daarna volgden drie cruciale vragen:

Vraag 1: Is de klimaatproblematiek een ernstig probleem? Wat is de omvang?

De rechtbank heeft zelf geen deskundigheid en baseert zich dus op de feiten die beide partijen presenteerden. Toch is de rechter duidelijk: “Het is hoogstwaarschijnlijk dat door de verdere uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van kolen, olie en gas binnen enkele tientallen jaren een gevaarlijke klimaatverandering optreedt met onomkeerbare gevolgen voor mens en milieu.”

Dit betekent dat er ook in Nederland een gevaarlijke situatie zal ontstaan. Om dit te voorkomen is een wereldwijde mitigatie van broeikasgassen noodzakelijk en een beperking tot 450ppm CO2 is cruciaal om, op zijn best, een redelijke kans (66%) te hebben om de temperatuurstijging te beperken tot 2°C.

“Het is hoogstwaarschijnlijk dat door de verdere uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van kolen, olie en gas, binnen enkele tientallen jaren een gevaarlijk klimaatverandering optreedt met onomkeerbare gevolgen voor mens en milieu.”— Rechter Klimaatzaak

De beoogde reductiedoelstellingen worden wereldwijd niet behaald, de uitstoot blijft zelfs verder stijgen en daarmee staat vast dat de ernst en het gevaar van de problematiek reëel zijn. De Nederlandse Staat heeft bovendien de 2°C norm aanvaard en zal met een huidige vermindering van 17% de nodige 25% tot 40% om onder deze norm te blijven in 2020 niet halen.

De rechtbank is dus zeer duidelijk. Klimaatverandering is het gevolg van menselijke activiteiten en het gevaar dat een opwarming van meer dan 2°C met zich meebrengt is een ernstig probleem met een enorme omvang, ook in Nederland.

Vraag 2_ Heeft de Nederlandse Staat een rechtsplicht om verdergaande reductiemaatregelen te treffen?

De rechtbank houdt rekening met de beleidsvrijheid die de staat toekomt. De rechter erkende wel dat individuen geen rechtstreeks beroep kunnen doen op het VN-klimaatverdrag of de Rechten van de Mens. Een kleine nederlaag voor Urgenda, maar er zijn gelukkig wel andere verdragen van toepassing die het billijkheids-, voorzorgs- en  duurzaamheidsbeginsel in deze voorschrijven.

“Geen enkel land, groot of klein, kan zich trouwens verschuilen achter het argument dat het niet alleen van zijn inspanningen afhangt. Bovendien is Nederland als Annex 1 land een land dat voorop zou moeten lopen.” — Rechter Klimaatzaak

De grootste uitstoters moeten de grootste bijdrage leveren en voorkomen is beter dan genezen. Dat de staat zelf maar beperkt verantwoordelijk is voor de uitstoot in Nederland is in deze geen argument. Ook dat Nederland slechts een minieme hoeveelheid uitstoot van de wereldwijde emissie doet niet ter zake.

Bovendien is het niet onmogelijk uit kostenoogpunt inspanningen te leveren. Omdat andere oplossingen ontbreken en de ernst en omvang van het klimaatprobleem groot is, maakt het dat maatregelen nu en niet later moeten genomen worden. Hoe groter het te keren gevaar wordt, hoe kleiner de vrijheid van de staat wordt in deze.

Op de staat rust tegenover Urgenda daarom de rechtsplicht om de uitstoot in 2020 met minstens 25% te reduceren. Het berusten in een geringere reductie is onrechtmatig tegenover Urgenda.

Vraag 3_ Hoort deze zaak wel thuis in de rechtbank?

Kan een niet-gekozen rechter over deze zaak oordelen? Elke staatsmacht heeft zijn opdracht en de verschillende machten vullen elkaar aan en controleren elkaar. De rechtbank beperkt zich los van iedere politieke agenda tot rechtsbescherming. De rechtbank kan dan ook de andere machten controleren. Naarmate de ernst en dus de rechtsplicht van de overheid groter wordt, is er zelfs minder terughoudendheid van de rechtbank. Ze is dan ook bevoegd in deze zaak.

De uitspraak

“ De rechtbank beveelt de Staat om, op de vordering van Urgenda, het gezamenlijk volume van de jaarlijkse Nederlandse emissies van broeikasgassen zodanig te doen beperken dat dit volume aan het einde van het jaar 2020 met ten minste 25% zal zijn verminderd in vergelijking met het niveau in het jaar 1990.”— Rechter Klimaatzaak

Bonus

De proceskosten komen daarenboven ten laste van de Staat. Een overwinning over de hele lijn voor de Nederlandse Klimaatzaak. Herbekijk de uitspraak via onderstaande video: