Hoe ExxonMobil scholieren probeert te brainwashen

Als de vos de passie preekt...

Hoe ExxonMobil scholieren probeert te brainwashen
Photo by Raymond Kotewicz / Unsplash

Vandaag de dag worden we geconfronteerd met steeds groter en ingewikkelder wordende maatschappelijke problemen en uitdagingen die ons allen aangaan. Om voor deze complexe en verstrengelde vraagstukken oplossingen te formuleren is er nood aan massale betrokkenheid vanuit alle hoeken. Als burgers moeten we onze ontevredenheid durven uitdrukken en daarmee aan de slag gaan. Collectief ‘neen’ zeggen en samen zoeken naar oplossingen is een eerste maar noodzakelijke, grote stap.

Vorige week werd onze klas geconfronteerd met het tegenovergestelde van deze noodzaak.

Er kwamen twee jonge ingenieurs — werkend voor ExxonMobil – spreken op onze school. Ze gaven een uiteenzetting over hun studies, hun huidige job en de toekomstvisie van het bedrijf. Het zou ons moeten motiveren om binnenkort ook voor ingenieursstudies te kiezen. An sich is dit een goed idee, denk ik, omdat probleemanalyse en vooruitgang inherent zijn aan wetenschappen. Jongeren en burgers moeten gemotiveerd worden om mee na te denken over de problemen die zich op lokaal vlak en wereldschaal stellen.

De achterliggende reden voor hun komst?

Ieder jaar organiseert Vlajo (Vlaamse Jonge ondernemingen) de SCI-TECH challenge. Op hun site kan je deze omschrijving terugvinden: In samenwerking met ExxonMobil en Junior Achievement Young Enterprise (JA-YE) Europe wil Vlajo op een bijzondere wijze aandacht schenken aan de wereldomvattende energiebehoeften, de daarvoor aanwezige en toekomstige bronnen en de daaraan verbonden gevolgen voor mens en milieu.

Al in 1977 waarschuwden wetenschappers van Exxon voor potentieel catastrofale gevolgen door het verbranden van fossiele brandstoffen.

Didactisch gezien is dit volgens enkele leerkrachten een zeer interessant evenement. Zelf vind ik actieve jongerenparticipatie binnen het onderwijs ook zeer belangrijk, we moeten verder kijken dan ouderwetse lesmethodes over het verwerven van kennis. Een van de gevolgen daarvan is natuurlijk ook dat we kritischer worden over wat we voorgeschoteld krijgen.

Het is goed dat we binnen het klimaatdebat ook jongeren kunnen samenbrengen. En als we jongeren laten nadenken over mogelijke oplossingen zet je ze aan tot betrokkenheid en creëer je draagvlak. Toch kunnen we enkele ethische vragen stellen bij het initiatief zelf, aangezien dat grotendeels wordt betaald door Exxon. Daar kom ik zo meteen op terug.

Een ethisch probleem

ExxonMobil werd de eerste keer op de hoogte gesteld over de gevolgen van klimaatverandering in 1977 door hun eigen team van wetenschappers. Er werd toen al aangegeven dat er een duidelijke correlatie is tussen het verbranden van fossiele brandstoffen en de opwarming van de aarde. Het team waarschuwde het management voor ‘potentieel catastrofale gevolgen’. Vanaf dat moment is Exxon gestart met het informatielandschap te vervuilen.

Recent verschenen enkele rapporten over hoe ExxonMobil sinds dan exorbitante bedragen investeert in het zaaien van twijfel rond klimaatverandering. Met één duidelijk doel: hun destructief beleid kunnen verderzetten zodat de winsten gegarandeerd blijven, goed wetende dat dit ten koste gaat van het ecosysteem dat de aarde beschermt.

Alternatieve waarheden

Eén van de voorwaarden om aan de SCI-TECH challenge te mogen deelnemen is dat ExxonMobil komt spreken tijdens de lesuren. Wat valt onder de eerder geformuleerde noemer ‘het motiveren van jongeren om binnenkort ook ingenieur te studeren en mee te denken over de problemen van morgen.’

Zonder enige schaamte werd er aan de hand van een evolutiegrafiek verklaard hoe we in 2040 nog erg afhankelijk zouden zijn van hun olie

Zoals ik al zei, in theorie en op het eerste zicht lijkt hier niets mis mee. De praktische uitwerking daarentegen was op zijn minst problematisch te noemen. Wat een interessante uiteenzetting moest worden verviel in het systematisch propaganderen van simplismen en onwaarheden ten voordele hun eigen bedrijf. Er werd vol trots verteld over hun “ecologische” initiatieven en de Dual-challenge. Enkele grafiekjes moesten volstaan om het belang van hun engagementen te benadrukken.

Zonder enige schaamte werd er aan de hand van een evolutiegrafiek verklaard hoe we in 2040 nog erg afhankelijk zouden zijn van hun olie (het doel van Europa is nochtans om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn). Dit konden ze verantwoorden door aan te geven hoe klein momenteel het percentage is aan hernieuwbare energie. Natuurlijk vermeldden ze niet wat hun aandeel (als antiklimaatlobbygroep) is in de tot nu toe ondermaatse ontwikkeling van schone energie. En zo waren er nog wel enkele frappante uitspraken en “alternatieve waarheden”.

Kort gezegd geeft Vlajo dus aan te willen werken aan actief burgerschap en kritisch denken. Best ironisch. Als je even naar hun site surft, vind je al snel enkele bizarre partners terug. ExxonMobil, JA Europe, BNP Paribas Fortis, Total, Solvay, ING, Essencia, en nog anderen.

Een instituut dat jongeren mee moet vormen, wordt sterk beïnvloed door zij die vooruitgang al lang tegenwerken. Ik kan dit best samenvatten met de volgende uitspraak. ‘Veel gekker moet het niet worden’.

Greenwashing

Klimaatverandering is een existentieel probleem voor de mensheid en de urgentie is hoog. Als we niet snel handelen gaan we een toekomst tegemoet waarin weinigen van ons willen of kunnen leven. In dit stuk beschreef ik een gebeurtenis die ik zelf meemaakte en waar ik me nog steeds ongemakkelijk bij voel. Een oliegigant die systematisch gaat “greenwashen” op vele scholen en dat in samenwerking met een Vlaams instituut…

Ik begon met een pleidooi voor maatschappelijke betrokkenheid en collectief ‘neen’ zeggen. We moeten problemen aan de basis benoemen, onze onvrede uiten en samen aan oplossingen werken. Dit was slechts een voorbeeld van een structureel probleem en hypocrisie.

Iedere dag opnieuw worden we geconfronteerd met absurde situaties waarover we kritisch moeten zijn. Dialoog is nodig maar we moeten ons zelf de vraag stellen wat we nog willen toelaten als samenleving. We dragen over alle generaties heen een verantwoordelijkheid. Laten we deze opnemen, de krachten bundelen en echt nadenken over de maatschappij en de leefbaarheid ervan morgen.

Toon Lambrecht is een 17-jarige student en volgt Wetenschappen-Wiskunde in het zesde middelbaar. Hij is daarnaast ook actief als klimaatspijbelaar.