Groen en het Fukushima aan de Schelde

De kerncentrale aan de Schelde staat gezellig te zoemen. Alles loopt lekker. Kernenergie is groene energie, zonder uitstoot van broeikasgassen, heerlijk toch. Ja, dat klimaat… heviger weerfenomenen. Stel dat er een verwoestende overstroming van zee het land instroomt en de kerncentrale onder water zet? Kan niet, denk je? In 1953 was het zover. Maar nu, met dat opwarmende klimaat zijn we daarvan gespaard? Althans zo gelooft men het in Doel, en in Borssele. Een overstroming werd Fukushima fataal, maar zoiets zal dus niet gebeuren in een ontwikkeld land als België.

Het Fukushima aan de Schelde kan ook andere oorzaken hebben. Sabotage van binnenuit? Is al voorgevallen. Technische mankementen, scheurtjes of betonrot, zijn er ook al. Oorlog? Dat is iets uit het verleden, komt nooit meer voor.

Terrorisme? Neen, daar is ons land van vrijgesteld, denken we. Ik zie het zo al voor me. Groot Antwerpen ontruimd, in een straal van twintig kilometer. Toeristen die met een stralingsmeter op de hals en in streng gecontroleerde groepjes het wasteland binnen mogen om te komen kijken naar de vervallen kathedraal in de spookstad.

Vredevol erts

Maar zelfs als er niets aan de centrale zelf voorvalt bouwen we aan een ramp. Hoogradioactief afval gaat volgens NIRAS vele honderdduizenden tot een miljoen jaar lang mee. Dus we moeten er voor zorgen dat in onze streken honderdduizenden jaren lang geen gevaarlijke regimes aan de macht komen die het afval voor minder nobele doeleinden willen gebruiken. Momenteel zitten we in een periode van vrede die al 78 jaar aanhoudt. Dit zal nog wel honderdduizend jaar zo blijven zeker? 2.000 jaar geleden werd Christus gekruisigd. 17.000 jaar geleden startte men met schilderen in Lascaux. 100.000 jaar geleden waren de hoogtijdagen van de neanderthalers, moderne mensen waren toen nog lang niet in onze streken aan gekomen. Dus wat is nu enkele honderdduizenden tot een miljoen jaar? Zo lang houden we wel onze veilige democratie in stand.

Met kerncentrales kan je energie maken, maar ook bommen. Een derde aspect van kernenergie. Echte nucleaire wapens, vuile bommen, het hele zootje. Slechts een vervelend nevenaspect zeker, vooral op geopolitieke schaal?

Vandaag zijn kerncentrales propere energiebronnen. Ze vervuilen niet, tenzij je de verloren gewesten aan Tsjernobyl écht als vervuild wil bestempelen. En ze werken niet met fossiele brandstoffen. Ze werken met uranium, een erts dat gewonnen wordt in Kazachstan. Ja dat is beter dan Russisch gas. De winning is niet al te proper voor mens en milieu. Hoezo, kernenergie is niet vervuilend? Ze stoten geen broeikasgassen uit, dat is waar maar daarmee is alles gezegd. En het erts, ook dat geraakt op. De eerste tekenen zijn er al.

Geen taboes

Groen is daarom tegen kerncentrales: ze zijn gevaarlijk bij rampen, voor het afval is er geen oplossing, ze kunnen misbruikt worden voor wapentuig, ze brengen milieuschade met zich mee en ze werken met een eindige brandstof. Althans, Groen wàs tegen kerncentrales. Op 17 februari 2023 vertelt Groen kopstuk Wouter De Vriendt doodleuk in de Krant van West Vlaanderen: “Ik heb geen taboes over kernenergie. Ik stel me wel ernstige vragen over de berging van het afval, de veiligheid en de betaalbaarheid. Iedereen zou dat moeten doen.”

Juist Wouter, iedereen moet zich inderdaad zorgen maken. Maar jij hebt dus géén taboes terzake? Hij vervolgt “De regering heeft daarom honderden miljoenen euro geïnvesteerd in onderzoek naar kleine modulaire kernreactoren, de zogenaamde SMR’s. Dat wordt de technologie van de toekomst genoemd.” En ik die dacht dat Groen windenergie en zonne-energie als technologie van de toekomst zag. Echt propere energie dus, eventueel aangevuld met geothermische energie, golfslagenergie, riothermie en andere innovaties. Maar dus ook SMR’s.

Gelooft Wouter écht dat die kleine kerncentrales volledig vrij zijn van kernafval, oorlog, terreur, technische ongevallen, rampen? Werken ze ook niet met uranium? Ze zijn vooral goedkoper, dat is waar. Maar dat lijkt me geen veiligheids- of milieuargument. Wouter concludeert: “Als zou blijken dat deze alleen maar voordelen bieden, dan staan wij open om ze ook te bouwen. Is dat genoeg bewijs van onze open blik?”

Een nieuwe golf

Groen wil dus een nieuwe golf kerncentrales, verspreid over heel het land. Dat Groen lang niet meer de anti-nucleaire partij was van vroeger, dat was al duidelijk. Minister Tinne Van der Straeten loopt het vuur uit haar sloffen — en ze heeft veel vuur in haar sloffen — om bij Engie te lobbyen de kencentrales toch maar wat langer open te houden. Ik vind dat een hallucinant beeld. Wouter zegt het ook in dat eerder geciteerd artikel: “Mag ik erop wijzen dat Groen al meer gedaan heeft voor kernenergie dan N-VA in haar hele bestaan?” Ik denk dat hij hierin absoluut gelijk heeft. Maar ik verbaas me mateloos dat hij zich daar niet diep voor schaamt.

Wat is er toch aan de hand met de ecologische partij? Het einde van kernenergie wat ooit hun paradepaardje, het duidelijkste voorbeeld van een ideologisch gedreven standpunt. Maar Groen wil al eerder dan vandaag van haar ideologie af.

Wat is er toch aan de hand met de ecologische partij? Het einde van kernenergie wat ooit hun paradepaardje, het duidelijkste voorbeeld van een ideologisch gedreven standpunt. Maar Groen wil al eerder dan vandaag van haar ideologie af.

Ideologie is iets vies, leve het pragmatisme. Omwille van een mandaat of twee is de partijtop bereid om met vele wolven mee te huilen. De basis niet, die ziet het met lede ogen aan en verbergt gauw haar badge met ‘kernenergie, nee bedankt’ als ze naar het partijcongres trekt. Groen hoopt mainstream te worden, salonfähig. Haar kleur deemsterde al weg uit haar logo, nu ook haar ideologie uit de politieke praktijk. Wat overblijft is een lege doos.

Partij zonder ideologie

Zonder ideologie is een partij gedoemd te verdwijnen, al doet ze nog zo hard haar best om staatsmanskunst te tonen. Vraag maar na bij CD&V, en Open VLD. Stel je eens voor dat Groen haar oorspronkelijke gedrevenheid zou terugvinden? Dat Tinne zou zeggen, “kerncentrales verlengen, over mijn lijk”. Dat Wouter of de andere bonobo’s erop staan: “Geen kernenergie, geen fossiele energie”. Je zou de gehele energie-industrie zich zien reppen om meer windmolens te zetten, op zee en op het land. De zonnepanelen zouden nogal eens groeien, geen dak zou zonder kunnen. Schaarste leidt tot initiatief, en tot groei van de alternatieven. Het riedeltje ‘we kunnen niet zonder kernenergie’ is fake news.

Schaarste leidt tot initiatief, en tot groei van de alternatieven. Het riedeltje ‘we kunnen niet zonder kernenergie’ is fake news.

Wat zou het geven als Groen dat eens aan de kaak stelde. Wat is het echte risico? Het licht dat uitgaat? Mogelijk, maar wellicht niet langer dan een kwartiertje. Is dat al die heisa, al die hielenlikkerij van de nucleaire lobby waard?

Ik pleit luidop voor een Groene partij die zich haar oorsprong herinnert. Geen machtspartij, geen schuifelaar maar een oprechte voorvechter van een zuivere ideologie: de aarde redden met iedereen die erop leeft. Zelfs als dat lastig is voor de ene of de andere industrielobby, zelfs als andere partijen dat niet graag hebben. Om te groeien, ook in de politiek, heb je lef nodig en standvastigheid.