Sign in Subscribe
Duurzaamheid

Duurzaamheid moe?

Is "duurzaamheid" té abstract, afstandelijk en ondoorzichtig?

Merel Claes

• 3 min read
Duurzaamheid moe?

Vorige maand kopte De Standaard “Belgen zijn duurzaamheid moe, maar niet beu”. Het was het resultaat van een onderzoek bij 1000 Belgen in opdracht van het nieuwe duurzaamheidsnetwerk The Shift. Het gaat hier voor alle duidelijkheid over het begrip ‘duurzaamheid’ . Volgens de ondervraagde burgers is het te abstract, afstandelijk en ondoorzichtig.  Wat kunnen we als professionals hieraan doen?

Duurzaamheid is zo een van die woorden waar mensen zeer uiteenlopende doelen, strategieën en methodes mee omschrijven. Daarnaast is er vaak ook nog een verschil tussen wat er gezegd en wat er bedoeld wordt. Om te begrijpen hoe het begrip geïnterpreteerd wordt, is het belangrijk te begrijpen hoe mensen naar hun relaties met natuur en medemens kijken. Het concept duurzaamheid is er om een shift te creëren om deze relatie gezonder te maken.

Drie visies op duurzaamheid

Er zijn drie brede visies op duurzaamheid; Status Quo, Hervormen, en Transformeren.

Status Quo gaat er van uit dat er geen grote shift nodig is in de relatie. Door meer informatie ter beschikking te stellen, waarden te veranderen, betere management technieken en nieuwe technologie kunnen de problemen binnen huidige markt mechanismen opgelost worden.

Hervormen gaat er van uit dat er ooit een grote shift nodig is in de relatie, vooral door een verandering van lifestyle en beleid. De shift kan gemaakt worden vanuit de huidige sociale en economische structuur met de juiste informatie en  (wetenschappelijke) kennis te ontwikkelen.

Transformeren gaat er van uit dat een radicale shift noodzakelijk is omdat de sociale en milieu problemen zodanig verbonden zijn dat het risico bestaat op systeem falen. Sociale gelijkheid is belangrijk en om tot oplossingen te komen staat de open toegang tot een gezonde leefomgeving, grondstoffen en economische en politieke beslissingen centraal.

Er zijn fundamentele tegenstelling tussen Status Quo en Transformeren waarbij, in de engste zin de eerste gelooft dat technologie de functies in de relaties kan vervangen, terwijl de laatste inziet dat technologie de complexiteit aan functies niet kan vervangen.

Van ‘denken’ naar ‘doen’?

Als duurzaamheid enkel gaat over ‘de juiste dingen doen’ bestaat het gevaar dat het in de status quo fase blijft en oppervlakkige oplossingen creëert voor de groeiende problematiek.

The Shift, het netwerk voor mensen en organisaties die de transitie naar een duurzame maatschappij en economie willen realiseren zegt dat ze voelen dat duurzaamheid een shift van ‘denken’ naar ‘doen’ moet zetten.

“The way to get started is to quit talking and begin doing.”— Walt Disney

Er is zeker nood aan actie, maar wordt ‘denken’ niet verward met ‘spreken’? Waarschijnlijk zijn vele Belgen wel moe van het eindeloze debat. Misschien is er nood aan meer ruimte om introvertere mensen diep na te laten denken over de duurzaamheidsuitdagingen? En misschien is er nood aan meer mogelijkheden om extravertere mensen samen te laten werken i.p.v. enkel te laten praten? (zie deze blogpost)

Handen, Hoofd en Hart

Gelukkig hebben de Belgen nog een hart en zijn ze duurzaamheid niet beu.  Als duurzaamheids-professionals is het onze rol en shift te creëren in hoe mensen met hun relaties met natuur en medemens omgaan. Een gezonde relatie uitbouwen doe je niet enkel met je hoofd en handen maar ook met je hart.

Als duurzaamheid enkel bestaat uit acties, dan bestaat het gevaar dat het referentiepunt (de reden waarom iets gedaan moet worden) verdwijnt en als gevolg opgedrongen wordt. En als macht de plaats van autoriteit inneemt zal de autonomie en de democratie van de bevolking snel dalen (zie de stelling van Paul Verhaeghe in deze blogpost).

De reden waarom we aan duurzaamheid moeten doen kan niet enkel gestuurd worden door extrinsieke motivatie zoals angsten of geld.  Daniel Pink deed een zeer goede TED talk over de kracht van intrinsieke motivatie en autonomie. Mensen veroordelen met hun destructieve patronen of verleiden met een beloning zal hen niet leren constructief te worden (zie deze blogpost).

Als duurzaamheids-professionals moeten we mensen kunnen aanzetten om hun relaties met natuur en medemens gezonder te maken door een balans te maken door handen, hoofd en hart. Maar voor we dit opleggen aan anderen zouden we -zoals Jo Confino dit goed beschrijft- best eerst zelf in balans zijn en bijhorende positievere taal leren gebruiken.

Voor Engelse versie van dit artikel, klik hier.

Referenties: