Drie dingen die je moet weten over ‘carbon offsetting’
Wat is een ‘carbon credit’ of koolstofkrediet? Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de rol van ‘carbon offsetting’? Nu de handel in CO2-compensaties explosief toeneemt, zochten EEB-medewerkers Jurij Krajcic en Samantha Ibbott naar de waarheid achter de beloften.
De meeste mensen hebben al eens gehoord van ‘carbon offsetting’ of CO2-compensaties. We hebben wel eens een product, vlucht of vakantie gekocht en de mogelijkheid aangeboden gekregen om onze uitstoot te compenseren of, steeds vaker, te horen gekregen dat de compensatiekosten bij de prijs van een product zijn inbegrepen. In de loop der jaren is carbon offsetting geëxplodeerd tot een industrie van 2 miljard dollar, waarvan wordt voorspeld dat deze tegen 2050 zal zijn uitgegroeid tot een industrie van 250 miljard dollar. Maar naast deze groei zijn er ook steeds meer controversiële claims. Laten we een paar dingen ophelderen.
Ten eerste, wat is carbon offsetting precies?
In principe zijn compensaties een geweldige manier om onvermijdelijke emissies te compenseren. Je moet naar die belangrijke vergadering te vliegen. Dus je betaalt meer en compenseert je vlucht. Wat kan daar slecht aan zijn? Nou, ondanks de goede wil van je acties, zijn veel compensatieprogramma's misleidend, oneerlijk en maken ze geen verschil als het gaat om het aanpakken van klimaatverandering - in feite doen sommige programma's meer kwaad dan goed! Trouwens, moest je eigenlijk wel vliegen?
De Verenigde Naties definiëren compensatie als volgt: "Een klimaatactie die individuen en organisaties in staat stelt om de uitstoot die ze niet kunnen vermijden te compenseren door waardevolle projecten te steunen die de uitstoot elders verminderen".
In werkelijkheid is elke poging om emissies te 'compenseren' met verwijderingen, emissies te 'verbergen' achter verwijderingen of emissies en carbon capture (het verwijderen van koolstof uit de atmosfeer) 'samen te voegen' een vorm van compensatie.
Laten we dit wat verder uitwerken aan de hand van een voorbeeld. Stel dat een organisatie in de loop van een jaar 100 ton kooldioxide en/of equivalente broeikasgassen (ook CO2e) uitstoot. Vervolgens koopt ze voor 20 ton aan verwijderingen. Door deze twee fundamenteel verschillende concepten samen te voegen, beweren ze dat ze hun netto-uitstoot hebben teruggebracht tot 80 ton.
Waarom is dit een probleem? Wat schuilt er achter de 'CO2-neutrale' façade.
Eén: Verminderen vs. Verwijderen
Verwijderen is niet hetzelfde als verminderen en dergelijke beweringen, zoals het voorbeeld hierboven, zijn ongelooflijk misleidend. Het kopen van verwijderingen heeft in eerste instantie niets gedaan om de werkelijke uitstoot te verminderen, maar niets weerhoudt deze actor ervan om te beweren dat ze minder uitstoten.
Greenwashing bestaat in vele vormen en wordt steeds geraffineerder en moeilijker op te sporen. Helaas is het zo dat het kopen van goedkope compensaties van dubieuze kwaliteit bijna altijd makkelijker en goedkoper is dan actie ondernemen om de uitstoot te verminderen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (het IPCC) is echter duidelijk: hoewel koolstofverwijdering een “beperkte rol” kan spelen in de aanpak van klimaatverandering, kan en mag dit niet in de plaats komen van diepgaande en onmiddellijke emissiereducties. Het planten van bomen is onbeduidend als we naar het groter geheel kijken.
Feit is dat er niet genoeg bomen zijn om de koolstofuitstoot van de samenleving te compenseren - en die zullen er ook nooit komen.
Dr Bonnie Waring, Senior Lecturer van het Grantham Instituut - Klimaatverandering en Milieu, Imperial College London schrijft in The Conversation:
“Compensatie zou een laatste redmiddel moeten zijn, niet een manier om door te gaan met business-as-usual en uiteindelijk te voorkomen dat de noodzakelijke stappen worden genomen om de impact op het klimaat en het milieu te verminderen.”
En dit is slechts een deel van het probleem - kwaliteit is een ander groot probleem...
Twee: Omkeerbaarheid
In de afgelopen jaren zijn veel compensatieprogramma's ontmaskerd als frauduleus of zeer gebrekkig, waardoor die 20 ton aan verwijderingen in ons voorbeeld volledig waardeloos zijn geworden.
Carbon offsets moeten minstens zo lang meegaan als de uitstoot die ze compenseren. Voor kooldioxide-emissies betekent dit enkele tientallen jaren tot enkele eeuwen. Het probleem is dat koolstofverwijdering op het land kwetsbaar is voor 'omkering', wat betekent dat veranderingen in praktijken, weersomstandigheden, bosbranden, plagen of andere onvoorziene omstandigheden de koolstof weer in de atmosfeer kunnen brengen.
De mechanismen die door koolstofmarkten zijn ontworpen om met deze risico's om te gaan, worden steeds ontoereikender naarmate extreme weersomstandigheden vaker voorkomen en ernstiger worden door de klimaatverandering.
Ironisch, toch?
Hierdoor doemt de vraag naar aansprakelijkheid op. Moeten toekomstige generaties landbeheerders aansprakelijk worden gesteld als koolstofverwijderingsprogramma's die door hun voorouders zijn verkocht, waardeloos worden door een ommekeer, zoals een bosbrand die een bos in de compensatiegebieden platbrandt?
Op dit moment is deze vraag onbeantwoord, net als de vraag hoe de kwaliteit van een koolstofbonus bepaald moet worden.
Drie: Carbon credits
In de context van koolstofverwijdering is een carbon credit een certificaat waarop staat dat een ton CO2e ergens is vastgelegd (verwijderd uit de atmosfeer). In de meeste gevallen worden koolstofkredieten specifiek gecreëerd om te worden verhandeld voor geld op koolstofcompensatiemarkten. Dat betekent dat elke entiteit die koolstof vastlegt een koolstofkrediet kan genereren. Die entiteit kan dat krediet vervolgens verkopen aan een andere entiteit die het wil gebruiken om haar uitstoot te compenseren.
Het is erg moeilijk om de kwaliteit van koolstofcredits te beoordelen en omkeringen zijn een punt van zorg. Er is echter een groeiende consensus onder wetenschappers dat (voor bepaalde praktijken, zoals koolstoflandbouw) het waarborgen van de hoogste niveaus van ecosysteemintegriteit een belangrijke vereiste is om het risico op terugboekingen te minimaliseren.
Gezonde ecosystemen maken ons veel beter bestand tegen droogte, overstromingen, erosie en woestijnvorming. Om de kwaliteit te verbeteren moet ecosysteemherstel daarom hand in hand gaan met koolstofverwijdering. Dit betekent niet dat je overal waar je ruimte vindt grote hoeveelheden bomen van dezelfde soort moet planten. Niet alle ecosystemen op het land kunnen of moeten bossen ondersteunen. In feite bevatten de veengebieden van de wereld twee keer zoveel koolstof als alle bossen ter wereld.
Het ondersteunen en herstellen van ecosystemen - terwijl de bestaansmiddelen en het welzijn van lokale gemeenschappen worden veilig gesteld en beschermd - zou de eerste prioriteit moeten zijn, met koolstofvastlegging als bijkomend voordeel.
Het ondersteunen en herstellen van ecosystemen - terwijl de bestaansmiddelen en het welzijn van lokale gemeenschappen worden veiliggesteld en beschermd - zou de eerste prioriteit moeten zijn, met koolstofvastlegging als bijkomend voordeel.
Helaas zijn de markten voor koolstofcompensatie nooit ontworpen om het probleem van hoogwaardige verwijdering op een dergelijke manier aan te pakken. Hun fixatie op koolstofcredits betekent dat dergelijke elementen in de meeste gevallen niet in overweging worden genomen, wat resulteert in kwetsbare verwijderingen van lage kwaliteit die een negatief effect kunnen hebben op lokale gemeenschappen. Bovendien is het heel moeilijk om omkeringen te detecteren als het certificaat eenmaal is verkocht - en soms wordt hetzelfde krediet meerdere keren aan verschillende partijen verkocht. En zelfs als een terugboeking wordt ontdekt, blijft de aansprakelijkheidsvraag onbeantwoord.
Meer belemmering dan hulp
Om ervoor te zorgen dat er alleen compensaties van hoge kwaliteit - die geen schade toebrengen aan lokale gemeenschappen of het milieu - verkocht kunnen worden, is sterke regelgeving nodig. Dergelijke regelgeving bestaat echter niet. Uiteindelijk leiden koolstofcompensatiemarkten echter af van de echte verandering die nodig is - diepgaande emissiereducties. Ze moedigen greenwashing aan, zijn niet transparant en blijven slecht gereguleerd, zodat je nooit zeker weet of je geld goed besteed is.
Dus als je echt je impact op het milieu wilt verminderen - als individu of als bedrijf - kies dan voor reducties, niet voor compensatie. Zo simpel is het.
Lees het oorspronkelijk artikel van META, het magazine van de European Environmental Bureau (EEB) hier:
Samantha Ibbott