'De wereld redden begint bij het ontbijt'

Voor een volle Pieter De Somer Aula sprak Amerikaans bestsellerauteur Jonathan Safran Foer gisteren over dieren eten en de klimaatverandering, en waarom het ene een belangrijke oorzaak van het andere is. Foer stelt, al zijn de cijfers niet onbesproken, dat industriële veeteelt — en de daarbij horende boskap, transport, veevoeder en uitstoot — goed is voor zo’n 51% van de wereldwijde uitstoot CO2-equivalent (uitstoot van lachgas en methaan meegerekend). Vleesverbruik minderen is een van de krachtigste dingen die je als burger kan doen om de klimaatopwarming tegen te gaan, pleit hij.

Foer werd ingeleid met een indrukwekkende speech van Ortwin de Graef, hoogleraar Engelse Literatuur aan de KULeuven, die het had over Lord Byron en Mary Shelley en de rol die de uitbarsting van Mount Tambora in Indonesië speelde in hun literatuur. Die eruptie had voor een enorme aswolk gezorgd die van 1816 het “jaar zonder zomer” maakte.

Lord Byron schreef Darkness, Shelley schreef even later Frankenstein, over een monster dat stond voor de onvoorziene en potentieel catastrofale gevolgen van menselijke acties. Foer is ook een auteur die wat hij meemaakt, omzet in verhalen. Het boek is een combinatie van verschillende stijlen: nu eens is het een innerlijke dialoog, dan weer een familieverhaal of een wetenschappelijke uiteenzetting. Alles samen is het een doorwerkt literair document over Foers eigen rol in de complexe problematiek van de opwarming van de aarde.

Presentatrice van de avond Lies Martens beschreef dat ze zich “verslagen” voelde na het lezen van het boek, omdat ze haar vleesconsumptie nu wel moést aanpassen, na de argumenten die Foer in het boek op tafel legde. Foer reageerde: was “verslagen” wel het juiste woord? Hij vergeleek het met het eten van een hamburger, dat goed voelt, maar waarbij het plezier vaak verdwijnt voor het eten van de laatste hap. Ook in het niét eten van een hamburger kan je plezier vinden, stelt hij, plezier door het juiste te doen. En dat plezier is veel langer houdbaar.

Dat Foer weinig gestoffeerd was op andere gebieden dan op voedsel — hij aarzelde bij vragen uit het publiek over de impact van zijn boek, of de impact van fast fashion — was lastig. Maar het doet uiteindelijk weinig af aan de boodschap die hij brengt: de klimaatopwarming is echt en erover praten helpt, maar actie is het belangrijkste, ook al is niemand perfect. Als met z’n allen de industriële veeteelt minder steunen is dat een stap in de goede richting.

Het Klimaat Zijn Wij door Jonathan Safran Foer is uitgegeven door Ambo/Anthos. 280 blzn. ISBN 978 9 0263 44770