De energietoekomst van Europa ligt in interconnectie
Interconnectie is het cruciale ontbrekende stukje in de Europese puzzel van hernieuwbare energie.
Het uitbreiden van de grensoverschrijdende uitwisseling van elektriciteit is cruciaal om het volledige potentieel van nieuwe zonne- en windenergie te benutten, energietekorten te voorkomen en de afhankelijkheid van dure back-uptechnologieën te verminderen. Dat schrijft Alberto Vela in META.
De energietransitie in Europa gaat steeds sneller. De productie van hernieuwbare energie brak dit voorjaar records over het hele continent, waardoor fossiele brandstoffen werden verdrongen als de belangrijkste bron van elektriciteit en de rekeningen daalden.
Maar de energietransitie gaat niet alleen over het bouwen van meer zonnepanelen en windmolens. De uitbreiding van de netwerkinfrastructuur moet gelijke tred houden. Dit is waar grensoverschrijdende interconnectoren om de hoek komen kijken, als een kritieke as voor een goedkope, stabiele toekomst aangedreven door hernieuwbare energiebronnen.
Samen met de denktank Ember hebben we ons verdiept in de vele strategische voordelen die een verdere grensoverschrijdende koppeling van elektriciteit Europa zou opleveren.
Kracht in eenheid
Interconnectoren zorgen ervoor dat elektriciteit snel over de grenzen heen kan worden getransporteerd, zodat landen elkaar kunnen ondersteunen in periodes van grote vraag of lage productie.
In 2022 was Frankrijk bijvoorbeeld afhankelijk van de import van elektriciteit uit Spanje vanwege een diepterecord in productie van kernenergie en waterkracht. Ook Zweden, de EU-lidstaat met het hoogste aandeel hernieuwbare energie, exporteerde grote hoeveelheden elektriciteit om in de behoeften van Finland en Denemarken te voorzien.
Terwijl we door een steeds volatieler geopolitiek en energielandschap navigeren, kunnen interconnectoren fungeren als de draden die Europa samenweven.
Terwijl we door een steeds volatieler geopolitiek en energielandschap navigeren, kunnen interconnectoren fungeren als de draden die Europa samenweven, de zekerheid van de elektriciteitsvoorziening handhaven en de waarden van solidariteit en veerkracht versterken.
Goedkoper, efficiënter en betrouwbaarder
Elektriciteit kan in slechts enkele minuten van het ene land naar het andere worden getransporteerd. Deze snelheid geeft het systeem een grote flexibiliteit en biedt een oplossing voor een van de belangrijkste uitdagingen van de energietransitie: het periodieke en de onvoorspelbaarheid van hernieuwbare energiebronnen.
Door overschotten aan hernieuwbare energie effectief te verdelen tussen buurlanden en daarbuiten, kunnen interconnectoren ervoor zorgen dat er niets wordt verspild en dat er een evenwichtiger en veerkrachtiger systeem ontstaat. Dit vermindert op zijn beurt de behoefte aan inperking van overtollige schone energie en maximaliseert de integratie van nieuwe hernieuwbare opwekkingscapaciteit in het totale energiesysteem.
Landen kunnen profiteren van de kracht van hun weersystemen door zonne-energiehubs in Zuid-Europa te combineren met offshore windenergiehubs in de noordelijke zeeën. Dankzij de verscheidenheid aan weersomstandigheden in Europa kan interconnectie ervoor zorgen dat overtollige zonne-energie van een zonnige dag in Italië wordt gebruikt om te voldoen aan de elektriciteitsbehoefte van Duitsland op een windstille dag.
Interconnectie kan ervoor zorgen dat overtollige zonne-energie van een zonnige dag in Italië wordt gebruikt om te voldoen aan de elektriciteitsbehoefte van Duitsland op een windstille dag.
Bovendien vergemakkelijkt grensoverschrijdende handel de stroom van elektriciteit van regio's met lagere prijzen of overtollig aanbod naar gebieden met hogere prijzen of een grotere vraag, wat leidt tot meer concurrerende en betaalbare elektriciteitsrekeningen voor consumenten. Meer marktintegratie moedigt investeerders ook aan om meer activa voor hernieuwbare energie te bouwen, omdat ze de schone elektriciteit die ze produceren zowel aan binnenlandse als buitenlandse markten kunnen verkopen. Betere interconnectie kan een algemeen versnellend effect hebben op de energietransitie.
Dure back-up alternatieven
Naast interconnectie kijken landen naar een reeks flexibiliteitsopties om de uitdaging van het balanceren van variabele zonne- en windopwekking aan te gaan. Aan de ene kant betekent dit dat vraagrespons door zowel de industrie als huishoudens mogelijk moet worden gemaakt om het energieverbruik te verminderen wanneer dat het meest nodig is. Anderzijds worden duurdere opties overwogen, zoals grootschalige opslagtechnologieën om overtollige hernieuwbare elektriciteit op te vangen en het gebruik ervan uit te stellen tot tijden van laag aanbod, of back-upgeneratoren op fossiele brandstoffen die kunnen werken tijdens piekperioden in de vraag.
Lees ook ➔
Zeronaut.be
Belangrijk is dat deze alternatieven geen directe wisselwerking hebben met interconnectie, aangezien ze op elkaar kunnen inwerken om een constante netstabiliteit en voorzieningszekerheid te garanderen. Meer grensoverschrijdende uitwisseling zal echter de behoefte aan andere back-upopties minimaliseren, vooral die gebaseerd op fossiele brandstoffen of dure en onvolgroeide technologieën. Dit alles terwijl de hernieuwbare opwekking wordt geoptimaliseerd en onnodige inperking van de laatstgenoemde wordt voorkomen - een win-winsituatie.
Het energiescenario dat compatibel is met de Overeenkomst van Parijs, ontwikkeld door het EEB en CAN, identificeert de interconnectie van elektriciteit als een van de meest kosteneffectieve routes om een stabiel, 100% hernieuwbaar elektriciteitsnet te garanderen tegen 2040.
Waar verbindingen nodig zijn
Europa is al het grootste onderling verbonden elektriciteitssysteem ter wereld, met meer dan 400 interconnectoren die landen met elkaar verbinden en de naadloze uitwisseling van schone elektriciteit over de grenzen heen mogelijk maken.
Maar nu Europa evolueert naar een energiemix die gedomineerd wordt door hernieuwbare energiebronnen, met een sterke toename van de vraag naar elektriciteit als gevolg van de elektrificatie van gebouwen en transportmodi, wordt de behoefte aan meer grensoverschrijdende elektriciteitslijnen nog belangrijker.
Volgens de modellen van Ember moet Europa zijn huidige interconnectiecapaciteit de komende 10-15 jaar verdubbelen om zijn energie- en klimaatdoelstellingen te halen.
Volgens de modellen van Ember moet Europa zijn huidige interconnectiecapaciteit de komende 10-15 jaar verdubbelen om zijn energie- en klimaatdoelstellingen te halen. Bepaalde corridors, waar de interconnectie nog niet sterk is, moeten de focus van deze uitbreiding vormen: de interconnectie van de Westelijke Balkan; de lijn die Spanje, Frankrijk en Duitsland verbindt; de driehoek Oostenrijk, Hongarije en Slovenië; en de offshore verbindingen tussen het VK, Frankrijk en Ierland.
Een cruciaal decennium
Helaas blijven de huidige plannen voor de ontwikkeling van interconnecties achter bij wat het elektriciteitssysteem in 2030 en 2040 nodig zal hebben.
Enerzijds ligt de verantwoordelijkheid aan de technische kant, waar transmissiesysteembeheerders en netwerkplanners moeten anticiperen op toekomstige systeembehoeften. Anderzijds is er een sterk politiek engagement nodig om interconnectieprojecten vooruit te helpen. Iedereen heeft gezien hoe onderhandelingen op hoog niveau en diplomatie de gasroutes in Europa konden herconfigureren na de ongegronde oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Een vergelijkbare snelheid en politiek leiderschap zijn nu nodig om het Europese supernetwerk te realiseren.
Gezien de lange doorlooptijden voor transmissieprojecten (gemiddeld negen jaar in Europa) moet er op korte termijn serieus werk worden gemaakt van investeringen in nieuwe grensoverschrijdende infrastructuur. Anders lopen we het risico dat we over tien jaar geconfronteerd worden met een ernstig knelpunt voor de energietransitie.
Maatschappelijke organisaties moeten de noodzaak van verdere interconnectie benadrukken in het debat over duurzame energie en druk uitoefenen op hun regeringen om zo snel mogelijk met ambitieuze plannen te komen.
Voor meer informatie, raadpleeg het beleidsrapport van Ember-EEB.
Dit artikel verscheen eerder bij META:
META