Bodemregeneratie: vier sleutels tot het herstel van een gezonde bodem
De gezondheid van de bodem en het herstel van de toplaag van de bodem zijn de belangrijkste prioriteiten van de regeneratieve landbouw.
Om de hele wereldbevolking, die tegen 2050 10 miljard zal bedragen, toegang tot voldoende voedingsstoffen te garanderen, moet het huidige agrovoedingssysteem grondig worden herzien. Het industriële, lineaire landbouwmodel heeft systemen zonder diversiteit gecreëerd die enorme hoeveelheden pesticiden en chemische meststoffen nodig hebben om de opbrengst hoog te houden. De teelt- en landbouwpraktijken, met hun intensieve gebruik van inputs, hebben geleid tot uitputting en erosie van de bodem en de natuurlijke systemen. De gezondheid en veerkracht van ons ecosysteem op lange termijn zijn in gevaar. Deze trend kan en moet worden omgebogen.
De gezondheid van de bodem en het herstel van de toplaag van de bodem zijn de belangrijkste prioriteiten van de regeneratieve landbouw. Regeneratieve landbouw gaat veel verder dan biologische landbouw en is een systeem van landbouwpraktijken en -principes dat de gezondheid van het ecosysteem verhoogt en de voedingsstoffen in het voedsel verbetert.
Regeneratieve landbouw gaat veel verder dan biologische landbouw en is een systeem van landbouwpraktijken en -principes dat de gezondheid van het ecosysteem verhoogt en de voedingsstoffen in het voedsel verbetert.
"4 per 1000", een initiatief van de Franse minister van Landbouw Stéphane Le Foll, heeft tot doel regeneratieve landbouwpraktijken te bevorderen als instrument om klimaatverandering tegen te gaan, bodemerosie te bestrijden, water en voedingsstoffen vast te houden en de voedselveiligheid te verbeteren. Meer dan 450 partners uit de openbare en particuliere sector hebben zich bij het initiatief aangesloten sinds de lancering ervan op de VN-conferentie over klimaatverandering in 2015.
Volgens Project Drawdown kunnen regeneratieve landbouwpraktijken niet alleen de emissies verminderen, het organisch materiaal in de bodem vergroten en CO2 vastleggen, maar ook, na een initiële investering van 79-116 miljard dollar, operationele kostenbesparingen garanderen van 2,3-3,5 biljoen dollar en een nettowinst van 135-206 miljard dollar.
Dat er marges voor verbetering en investeringen zijn, wordt algemeen erkend door de Farm to Fork-strategie van de Europese Commissie en door de Ellen MacArthur Foundation. Deze laatste ziet investeringsmogelijkheden in onderwijs- en opleidingstrajecten gericht op leden van de landbouwindustrie, consumenten en boeren, en in instrumenten en technologieën gericht op het creëren van veerkrachtige markten voor regeneratief geteeld voedsel.
Vandaag weten we waarom en hoe we het roer moeten omgooien. Er zijn steeds meer projecten, bedrijven, wetenschappers, investeringsfondsen en stichtingen die tijd, vaardigheden en geld investeren in het herstel van de bodem, lokale gemeenschappen en ecosystemen. Het grootste potentieel voor bodemherstel vloeit voort uit vier belangrijke factoren: technologie voor landschaps- en ecosysteemontwerp, nutriëntrijk voedsel, betalingssystemen voor ecosysteemdiensten zoals koolstof- en wateropslag, en - als vierde factor die de andere drie ondersteunt - transitiefinanciering.
Technologie voor landschapsontwerp
Om grootschalig herstel te bereiken dat hele landschappen omvat, is het nodig verder te gaan dan individuele landbouwbedrijven en de inspanningen te richten op het hele ecosysteem, met een planning die gebruik maakt van de huidige technologieën die het bijvoorbeeld mogelijk maken te weten welke bomen het beste waar worden geplant. Dit alles terwijl rekening wordt gehouden met klimaatmodellen voor de komende twintig jaar, inheemse kennis, marktomstandigheden en nog veel meer. Dankzij deep learning en AI-systemen is het mogelijk om het effect te kennen van landschapsherstel en daarnaar te handelen.
Het Landscape Finance Lab - een spin-off van het WWF - werkt in deze context. Het Landscape Finance Lab wil de creatie van duurzame landschappen op grote schaal incuberen en financieren. Paul Chatterton, de oprichter van het lab, stelt dat "De investeringen om een ecosysteem op grote schaal te herstellen schommelen tussen 100 miljoen en 1 miljard dollar. Dat is duurder dan een straaljager maar goedkoper dan een vliegdekschip, en er is geen reden waarom de wereld dat geld niet zou kunnen vinden." We moeten dus positief financieel en sociaal rendement genereren.
Het Amsterdamse Commonland is opgericht met als doel veerkrachtige landschappen te bouwen, gezonde ecosystemen te herstellen en regeneratieve bedrijvigheid te creëren voor toekomstige generaties. Het bedrijf gebruikt het Four Returns Framework als methode voor landschapsherstel en de totstandbrenging van een nieuw evenwicht tussen ecologie, economie en hoop, waarbij het potentiële rendement van grootschalige regeneratie wordt gemeten. Concreet berekent Commonland vier soorten rendement: natuurlijk, sociaal, financieel en inspirerend kapitaal. Het bedrijf heeft lopende projecten voor ecologische, sociale en economische regeneratie op plaatsen variërend van Baviaanskloof in Zuid-Afrika tot Haïti.
Een van de interessantste innovaties is ReGrow, een technologie die betere landbouwpraktijken vanuit een landschapsperspectief kan bevorderen. Dit digitale platform maakt gebruik van satellietbeelden om het gewasbeheer te monitoren, om boeren te helpen bij hun beslissingen over zaaien en oogsten en om de opbrengst en duurzaamheid van het veld te vergroten. Volgens oprichtster Anastasia Volkova zal ReGrow zich wereldwijd uitbreiden door zijn "vermogen om het hele groeiplan van gewassen te simuleren en in realtime te beoordelen wat er met de bodem gebeurt."
Virtueel hekwerk is een andere technologie met een enorm potentieel. Met deze systemen kunnen landbouwers, dankzij het gebruik van GPS-halsbanden, hun kuddes op afstand monitoren en controleren, waarbij het gebruik van fysieke barrières wordt vermeden.
In combinatie met geautomatiseerde veehouderijpraktijken bewijzen virtuele omheiningen nu al dat de veestapel op een klimaatpositieve manier kan worden beheerd - waarbij meer CO2-equivalent uit de atmosfeer wordt gehaald dan er wordt uitgestoten - op landschapsniveau, waarbij het welzijn van de dieren voortdurend wordt gecontroleerd. Vence werkt in deze sector en wil tegelijkertijd de beschikbaarheid van duurzame dierlijke eiwitten vergroten.
Voedingsstofrijke voeding
Het onzichtbare zichtbaar maken: dat is het doel van degenen die zich inzetten om het bestaande verband tussen gezonde grond, gezonde producten, gezonde darmen, gezonde mensen en gezonde ecosystemen zichtbaar te maken. Technologie kan dat verband blootleggen, op een manier die onmiddellijk en voor iedereen toegankelijk is, en de consument ervan overtuigen zijn voedingsgewoonten voor eens en voor altijd te veranderen. Een tomaat die in de winter aan de supermarkt wordt geleverd, heeft niet alleen niet dezelfde smaak, maar mist ook dezelfde voedingskwaliteiten als een tomaat die in de juiste tijd van het jaar met regeneratieve methoden is geteeld.
"Er zitten bijna geen voedingsstoffen in het voedsel dat we eten. Uit ons onderzoek leerden we bijvoorbeeld dat na zeven dagen alle voedingsstoffen in wezen uit spinazie verdwijnen, ongeacht hoe het werd vervoerd of opgeslagen."
"Er zitten bijna geen voedingsstoffen in het voedsel dat we eten", beweert Greg Shewmaker, medeoprichter van het in Boston gevestigde biochemische databedrijf TeakOrigin. "Uit ons onderzoek leerden we bijvoorbeeld dat na zeven dagen alle voedingsstoffen in wezen uit spinazie verdwijnen, ongeacht hoe het werd vervoerd of opgeslagen." Afzien van junkfood en goedkoop voedsel en de revolutie van de agrovoedingsindustrie moet noodzakelijkerwijs gepaard gaan met inzicht in de voedingsstoffen die in voedsel aanwezig, of afwezig, zijn. Dat alles leidt ons naar het concept: voedsel als medicijn.
Er zijn mogelijkheden, zoals Bleu Blanc Coeur bewijst. Deze Franse non-profit heeft een certificeringsprogramma opgezet voor dierlijke eiwitten en de bijbehorende voedingsvoordelen, bijvoorbeeld door hun ontstekingsremmende eigenschappen te beoordelen, met een waarde van 2 miljard per jaar. Dit alles terwijl boeren worden betaald om voedsel van betere kwaliteit te produceren, uitgaande van een eenvoudig concept: boeren hebben de sleutels tot onze gezondheid, en als ze hun praktijken op het terrein nu niet veranderen, zullen we later onze toevlucht moeten nemen tot medicijnen.
Boeren hebben de sleutels tot onze gezondheid, en als ze hun praktijken op het terrein nu niet veranderen, zullen we later onze toevlucht moeten nemen tot medicijnen.
Aangezien de landbouwers vandaag niet worden betaald op basis van de voedingsstoffen die zij op de markt brengen, ontbreekt het aan stimulansen en een passende vergoeding die verband houdt met de kwaliteit van het voedsel dat zij produceren.
In de Verenigde Staten probeert de Bionutrient Food Association dit gebrek aan te pakken door een apparaat te creëren dat voedingsstoffen meet, en een bijbehorende database. Deze innovatie kan, door het scannen van voedsel, de voedingsstoffen in een specifieke wortel, appel of kaas beoordelen, allemaal in real time. In de woorden van BFA-oprichter Dan Kittredge: "betalen voor de kwaliteit van voedsel is het beste middel dat we hebben tegen klimaatverandering".
Wat verder verband houdt met de prijs van voedsel (minder met voedingsstoffen) is het True Cost Accounting Project van Eosta, dat de verborgen effecten van voedsel op de planeet en de mensen heeft berekend.
Betalingssystemen voor ecosysteemdiensten
De juiste prijs betalen voor voedingsrijk voedsel is niet voldoende voor de imposante overgang die nodig is om onze bodems te regenereren. Regeneratieve praktijken, en de boeren die ze toepassen, moeten worden betaald voor de ecosysteemdiensten die zij als bijproduct van hun activiteiten aanbieden, zoals de toename van de biodiversiteit en de grotere waterretentiecapaciteit en koolstofopslag van de bodem.
Er zijn vandaag al pioniers die bereid zijn te betalen voor die ecosysteemdiensten. In januari van dit jaar kocht Microsoft via blockchaintechnologie 100.000 koolstofkredieten die waren opgeslagen in door vee geregenereerde landbouwgronden van de startup Regen Network. In een poging om zijn klimaatdoelstellingen te bereiken, heeft Microsoft ook besloten zich te richten op koolstofvastlegging en milieuvriendelijk landbeheer, door samen te werken met Australische boeren en aardbeschermers.
In Nederland bouwt Soil Heroes een marktplaats om boeren die regeneratieve landbouwpraktijken toepassen in contact te brengen met kopers van ecosysteemdiensten. Aangezien ze worden betaald voor de opslag van koolstof en water in de bodem en de toename van de biodiversiteit, ontwikkelen boeren zo meerwaarde voor hun activiteiten.
Overgangsfinanciering
Om de overgang van het huidige landbouwsysteem - met inbegrip van de biologische landbouw - naar regeneratieve praktijken te financieren, is een aanzienlijke kapitaalinvestering nodig. Met klimaatobligaties, groene obligaties, crowdfundingplatforms en gemengde financieringsregelingen ontdekken steeds meer fondsbeheerders en investeerders het enorme potentieel dat we onder onze voeten hebben. Het loslaten van het idee van onevenredig rendement, waaraan we gewend zijn geraakt door de exploitatie van sommige bedrijven in de digitale economie, leidt tot een reeks zeer interessante mogelijkheden.
"Sommige boeren hebben grond en bedrijfsplannen nodig, sommige hebben kapitaal nodig, sommige hebben Facebook-accounts nodig, maar elke boer heeft een markt nodig" legt Mad Agriculture medeoprichter Phil Taylor uit.
Gefrustreerd door de industriële en extractieve landbouw en door het financiële systeem dat boeren gevangen houdt in een levensstijl die de gezondheid van de bodem en de plattelandsgemeenschappen niet ten goede komt, lanceerde Taylor - samen met Nicole Brinks - vorig jaar het Perennial Fund. Dit investeringsfonds, waarvan het eerste proeffonds 10 miljoen dollar aan investeringen heeft verzameld, biedt een innovatief type lening om boeren te helpen hun biologisch gecertificeerde land uit te breiden met behulp van regeneratieve praktijken.
Dit gaat verder dan alleen het verstrekken van het voor de overgang benodigde kapitaal en biedt ondersteuning bij bedrijfsplanning en verkoopactiviteiten en een eerlijke risicodeling. Het Perennial Fund maakt flexibele betalingen aan de landbouwers mogelijk, waarbij rekening wordt gehouden met de moeilijkheidsgraad van de jaren van overgang naar nieuwe landbouwpraktijken.
Het richt zich ook op een radicale herinvestering in de bodem en de burgers van de VS, met als doel, zoals in het manifest staat, een verschuiving van "lineariteit naar circulariteit, kwantiteit naar kwaliteit, monocultuur naar diversiteit, concurrentie naar samenwerking, korte naar lange termijn, extractief naar regeneratief, gecentraliseerd naar gedecentraliseerd, dominantie naar interbeing, macht naar empowerment, onthouden naar delen, geproduceerd naar authentiek".
Robyn O'Brien, die ook genoeg had van de traditionele financieringsmogelijkheden voor boeren, richtte rePlant Capital op, een ander bedrijf dat de overgang naar biologische en regeneratieve landbouw wil financieren. rePlant creëert financiële producten, waaronder een reeks gerichte fondsen voor directe investeringen in bedrijven in de hele voedselvoorzieningsketen. Het eerste van deze fondsen is het evergreen Soil Fund, met een waarde van 250 miljoen dollar.
rePlant werkt samen met boeren, landbouwkundigen en grote voedingsbedrijven zoals Danone om op grote schaal veerkrachtigere landbouwpraktijken mogelijk te maken. In de woorden van de oprichter: "het maakt niet uit tot welke industrie je behoort, want al je werknemers zijn volledig afhankelijk van voedsel".
"Het maakt niet uit tot welke industrie je behoort, want al je werknemers zijn volledig afhankelijk van voedsel."
Zelfs kleine investeerders kunnen een belangrijke rol spelen in de transitie. Dit blijkt uit de ervaringen van Steward, een crowdfundingplatform dat eenvoudige, flexibele commerciële leningen aanbiedt om regeneratieve boerderijen en duurzame producenten te helpen groeien. Een ander voorbeeld is het Franse bedrijf Miimosa, dat 50 miljoen dollar inzamelde en meer dan 4.000 projecten in de tuinbouw, wijnbouw, landbouw, bijenteelt, bierproductie en hernieuwbare energiesector financierde.
Verdere ontwikkelingen tussen decommodificatie en grondeigendom
De vier hier besproken factoren hebben een enorm potentieel, maar zijn niet voldoende om de complexiteit van het kader dat tot bodemherstel en verbetering van het landbouwsysteem kan leiden, uit te putten.
Andere elementen waarmee rekening moet worden gehouden, zijn de rol van technologie ter ondersteuning van landbouwers (drones, robots, software), het herstel van voedingsstoffen in de bodem (bijvoorbeeld via insecten en algen), nieuwe ontwikkelingen op het gebied van compostering, biochar, biomeststoffen, de teelt van alternatieve eiwitten en een correcte veehouderij.
Even cruciaal zal de decommodificatie van voedsel zijn, zodat landbouwers eerlijk worden betaald voor de productie van voedingsrijk voedsel. En tenslotte juridische kwesties in verband met grondbezit, die momenteel nog een grote belemmering vormen voor de uitbreiding van regeneratieve praktijken. Landeigendom is verbonden met het thema van de commons, zonder te vergeten dat de bodem gedurende het grootste deel van de menselijke geschiedenis heren noch eigenaars had.
Dit artikel van Antonella Totaro verscheen eerder bij Investing in Regenerative Agriculture and Food
