Antwerpen blijft bij de fiets-top 10

Ontdek de top 20 fietssteden.

Antwerpen blijft bij de fiets-top 10
Photo by Mika Baumeister / Unsplash

Vandaag werd de tweejaarlijkse Bike Index door Copenhagenize bekendgemaakt. Het is een ranking van de beste 20 fietssteden ter wereld. Meer dan 120 steden (o.m. Antwerpen en Brussel) werden doorgelicht en gerangschikt op basis van 13 criteria. Antwerpen bleef in de top 10 en aan de top stak Utrecht Amsterdam voorbij. Kopenhagen blijft ongenaakbaar nummer één.

Kopenhagen blijft nummer één, maar met het verdwijnen van Amsterdam uit de top 2 zorgde deze Copenhagenize Index toch wel voor een verrassing van formaat. Utrecht neemt de fakkel over in Nederland en toont dat ook zeer fietsvriendelijke steden slachtoffer kunnen worden van gemoedsrust.

Verder zijn er in de top 10 geen heel grote verschuivingen. Antwerpen handhaaft zich in de top 10 in tegenstelling tot steden als Nantes (zakt 9 plaatsen) en Eindhoven (helemaal weg). Opvallend is dat de opkomst van Amerikaanse steden, die zich in 2015 aankondigde, niet gerealiseerd wordt. Buenos Aires en Minneapolis verdwijnen zelfs gewoon weer uit de top.

Het Antwerpse rapport

“Antwerpen lijkt wel een jojo in de Copenhagenize index (van gedeeld 5e naar 9e naar 7e)” zegt Mikael Colville-Andersen. Het rapport verwijst naar Antwerpen als de beste grootstad in België om te fietsen. (Gent werd niet meegenomen in het onderzoek).

De uitbreiding van het Vélo-systeem wordt aangehaald als een enorme verbetering in de stad waardoor meer mensen bereikt worden. Ook de toegenomen stallingsruime aan Berchem Station wordt geloofd. Ten slotte wordt verwezen naar de fietsbruggen in de stad en de plannen van de overkapping waardoor meer open ruimte gecreëerd wordt voor fietsers.

In de race van de fietsvriendelijke steden zal een heldere visie en uitgesproken keuzes steeds belangrijker worden. - Stijn Wens

Het potentiëel voor Antwerpen blijft immens en een modal share van 25% een realistische doelstelling. Daarmee zou Antwerpen kunnen concurreren met de top drie. Daarvoor is er wel nood aan verbeterde en uniforme infrastructuur en een enorme reductie van autoverkeer in de stad.

Tenslotte verwijst Copenhagenize naar de Antwerpse politiek. “Political will in the city swings back and forth like a pendulum. A clear vision is required.” Dat is ook de kijk van Stijn Wens, de man achter Antwerpenize, op de top in zijn geheel.

Slotbeschouwing

Is de Copenhagenize Index perfect? Zeker niet. De individuele rapporten zijn vaak een ruwe oefening om een stad in kaart te brengen. Er staan dan ook vaak opmerkingen, goed en slecht, die dagelijkse fietsers in stad A of B als anders ervaren. Toch blijft de lijst de enige in zijn soort. De positie van Antwerpen zal door de Antwerpse fietser als bijzonder hoog worden beschouwd. Te hoog misschien? Maar vergeet vooral niet dat op wereldschaal een stad met een hoog aandeel fietsers, een stevige fietscultuur, gezond fietsactivisme, een fietsdeelsysteem en het uberhaupt bestaan van fietspaden, al een enorm unicum is. Wanneer buitenlandse toeristen uit Amerikaanse grootsteden of zelfs dorpen uit de Kempische suburbs naar Antwerpen komen, blijft de grote massa fietsers opvallen. Dat is uiteraard een troef die Antwerpen moet koesteren en verder uitbouwen. MAAR de top toont ook dat er nog aanzienlijke marge is voor verbetering. Naar boven kijken is belangrijker dan naar beneden in deze index!

Dit is de top 20 in 2017

1. KOPENHAGEN (Status Quo - Onverslaanbaar aan de top dankzij blijvende investeringen)
2. UTRECHT (+1 - De stad blijft verbeteren en innoveren)
3. AMSTERDAM (-1 - Een ongelooflijke fietsstad, maar anderen doen meer - dat én scooters!)
4. STRASBOURG (Status Quo - Er is een toegenomen aandacht voor cargobikes in de stad)
5. MALMÖ (+1 - Blijft de leider in Zweden op vlak van fietsinfrastructuur en visie)
6. BORDEAUX (+1 - Politieke wil zorgen voor een stabiele top 10 plaats)
7. ANTWERPEN (+2 - De modal split blijft hoog. Een voorbeeld voor Brussel)
8. LJUBLJANA (+5 - Een leider in duurzaamheid die echt gaat voor een switch)
9. TOKYO (Nieuwkomer - Wat een sprong! Hoge modal split en met OS 2020 veel fietsplannen)
10. BERLIJN (+2 - Enorm veel fietsactivisme in de stad en veel plannen wordt beloond met top 10)
11. BARCELONA (Status Quo - Weinig verandering, maar wel veel experimentatie aan de gang)
12. WENEN (+4 - Tragere straten, meer fietspaden - en winkels zorgt voor toename fietsers)
13. PARIJS (+4 - Een van de betere stijgers dankzij goed ‘design’)
14. SEVILLA (-4 - Totale stilstand en dus daalt de stad voor de tweede keer op rij)
15. MUNCHEN (nieuwkomer - Meer infrastructuur, meer zone 30, meer fietsers)
16. NANTES (-9 - Het momentum in de stad is helemaal weg. Andere Franse steden doen beter)
17. HAMBURG (+2 - Teert een beetje op bestaande infrastructuur, maar stijgt toch licht)
18. HELSINKI (Nieuwkomer - Terug na enkele jaren uit de top. Nieuwe visie en bikesharing)
19. OSLO (Nieuwkomer - Hun politieke visie scoort Oslo veel bonuspunten)
20. MONTREAL (Status quo - Ondanks jaren ervaring is er nood aan nieuwe visie.)

Herlees de live updates.

Update #16: Met Utrecht op nummer 2 wordt zij de fietsstad van de lage landen. Kopenhagen blijft haar koppositie behouden en voert de lijst aan.

Update #15: Toch een kleine aardverschuiving aan de top. Amsterdam & Kopenhagen zijn niet meer het koningsduo, want Amsterdam zakt naar nummer 3!

Update #14: Ondertussen gaat de top verder met Strasbourg (4), Malmö (5) en Bordeaux (6)

Update #13: Daar is Antwerpen op plaats 7. Antwerpen blijft dus in de top 10 en keert terug naar haar positie van 2013. Die dankt ze aan haar hoge modal split. Er is nog steeds momentum, maar er is nood aan politieke daadkracht om dit te realiseren.

Update #12: Ljubljana maakt een mooie sprong van 13 naar 8. De Green Capital is een kleine hoofdstad, maar zet volop in op duurzaamheid. Fietsen gaat er de norm worden in de toekomst als ze zo verder doen.

Update #13: Nummer 9 - de positie van Antwerpen vorig jaar - staat nu Tokyo. De stad keert terug na enige afwezigheid dankzij een hoog fietsaandeel en ambitieuze plannen in kader van de Olympische Spelen.

Update #12: Van Brussel in de top 20 is al lang geen sprake meer, maar voor Antwerpen wordt het spannend. Berlijn sprong net in de top 10 dankzij plannen voor groene golven voor fietsen, autovrije zones en enorm veel fietsactivisme.

Update #11: De helft van de steden is gekend. Barcelona staat op nummer 11. Er is in de stad niet zo heel veel veranderd, maar er wordt onder het nieuwe bestuur wel veel geëxperimenteerd. Tijd dat dit structureel wordt vertaald in het straatbeeld.

Update #10: Die andere hoofdstad, Wenen, maakt ook een mooie sprong naar nummer 12. Door in te zetten op allerlei fronten is er een stijging van het aantal fietsers. Veel lof dus voor de Oostenrijkers.

Update #9: Parijs springt maar liefst vier plaatsen in de lijst en er is volgens Copenhagenize nog veel ruimte voor verbetering. De top tien lonkt in 2019 voor de lichtstad. De beste fietsstad in 2020 is dan misschien weer iets te ambitieus.

Update #8: Sevilla daalt… weeral. Een totale stilstand zorgt ervoor dat de stad steeds verder wegglijdt op de lijst. Ze staan nu op 14.

Update #7: München verdween vorige keer uit de lijst, maar is er nu weer bij dankze meer infrastructuur, meer zone 30, meer fietsers in de stad. De stad krijgt dezelfde waarschuwing als Hamburg.

Update #6: Nantes maakt een tuimeling van jewelst. Maar liefst 9 plaatsen verliezen ze. Copenhagenize verwijst naar de andere Franse steden (Parijs, Bordeaux, …) waar veel meer aandacht is voor de fiets.

Update #5: Hamburg is ook weer van de partij dankzij de reeds bestaande fietsinfrastructuur. Toch is dit ook een valkuil voor de toekomst.

Update #4: Oslo (19) en Helsinki (18) zijn twee nieuwkomers in de lijst. Oslo scoorde minder goed op de klassieke criteria maar kreeg veel bonus punten. Helsinki verdween na 2011 van de lijst, maar maakt dus een rentrée. Dit dankzij een bikesharing systeem en een hernieuwde visie.

Update #3: Voila. De bekendmaking is gestart. Nr. 20 - net als twee jaar geleden - is Montréal. De Canadeze stad trappelt ter plaatse. Er is nood aan nieuwe visie op infrastructuur. De competitie wordt elk jaar intenser.

Update #2: Nieuw dit jaar: Er wordt ook gekeken naar logistiek in de stad. Is de stad bezig om stedelijk transport te verschuiven naar bakfietsen?

Update #1: “Er zijn vier nieuwe steden in de top 20. Veel steden maken sprong vooruit, maar ook enkele die een tuimeling maken.” zegt Mikael Colville-Andersen.

Voorbeschouwing

Voor België werden Brussel en Antwerpen onderzocht. Van Brussel was de voorbije zes jaar geen spoor te bekennen, maar Antwerpen was wel een vaste waarde in de top 10. In 2013 werd het aantal onderzochte steden stevig uitgebreid en maakte Antwerpen een indrukwekkende entrée op een gedeelde vijfde plaats. In 2015 werd nog net de top 10 gehaald. Het wordt dus spannend afwachten waar Antwerpen landt in 2017. N.B. Gent werd dit jaar niet onderzocht wegens te klein.

Het is belangrijk om de top 20 goed te interpreteren. Er wordt niet enkel gekeken naar de kwaliteit van de fietspaden, het aantal kilometers en het aandeel fietsers, maar punten worden binnen een veel breder kader toegekend. Zo wordt de politieke wil binnen de stad ook gequoteerd en wordt er gekeken of burgers zich actief engageren om de fiets in de stad een plaats te geven. Dit zorgt ervoor dat steden die in het verleden misschien veel inspanningen leverden in de top worden voorbijgestoken door minder fietsvriendelijke steden waar wel een echte revival aan de gang is.

De editie in 2015 was hier een mooie illustratie van. Dit was toen mijn slotbeschouwing:

Antwerpen werd voorbijgestoken door Malmö, Eindhoven en Straatsburg. Op zich is dan geen schande. Je merkt trouwens dat ook andere klassieke fietssteden nog teren op vroegere investeringen (Hamburg, Berlijn, Sevilla, Montreal), nog net in de top blijven.

Het gevaar komt echter van de nieuwe, ambiteuze steden waar de klik in de laatste 2-3 jaar gebeurd is (Barcelona, Buenos Aires, Ljubljana, Amerikaanse steden). Als er nog twee jaar niets extra komt, steken die Antwerpen vlot voorbij in 2017, en dreigt de rechterkolom.

Herlees het 2015 verslag hier. Ook het verslag van de 2013 editie kan je nalezen.

Dit was de top in 2015

1. COPENHAGEN (+1 — Blijft continu inzetten op de fiets)
2. AMSTERDAM (-1 — Heeft zich beetje berust in de status quo)
3. UTRECHT (Moet weer de duimen afleggen tegen de klassieke toppers)
4. STRASBOURG (Nieuwkomer (!) — Hoogste nieuwkomer, 1 van 4 Franse steden)
5. EINDHOVEN (+3 — Stijgt vooral omdat anderen het laten afweten)
6. MALMÖ (+3 — Surft mee op de golf van naburige toppers)
7. NANTES — (-1 — de stad heeft nog steeds alle troeven op leider te worden)
8. BORDEAUX — (-3 — daling, maar absoluut nog een topper)
9. ANTWERP (-2 — lichte daling met serieuze waarschuwing)
10. SEVILLA (-6 — Maakte grote sprong in het verleden, maar stagneert nu)
11. BARCELONA (+6 — Infrastructuur, politieke wil, bike sharing en fietscultuur)
12. BERLIN (-2 — Blijft stabiel omwille van steeds stevige basis)
13. LJUBLJANA — (Nieuwkomer — Veel politieke wil en nieuwe infrastructuur)
14. BUENOS AIRES (Nieuwkomer — ‘New poster child for bicycle urbanism’)
15. DUBLIN (-4 — Administratie heeft visie, maar politiek wil niet mee)
16. VIENNA (Nieuwkomer — Investeringen beginnen te renderen)
17. PARIJS (+2 — Blijft wel onrealistisch ambitieus)
18. MINNEAPOLIS (Nieuwkomer — hoogste VS stad)
19. HAMBURG (+1 - Geen visie)
20. MONTREAL (-6 - Geen politieke wil meer)