Het wat en waarom van cleantech in Vlaanderen

Afgelopen dinsdag organiseerde iCleantech Vlaanderen de Cleantech Connected conferentie in Brussel. De conferentie bracht regionale en internationale spelers samen om de toekomst van cleantech en de kansen voor Vlaanderen te bespreken.

Het wat en waarom van cleantech in Vlaanderen
Photo by Marcus Urbenz / Unsplash

Afgelopen dinsdag organiseerde iCleantech Vlaanderen de Cleantech Connected conferentie in Brussel. De conferentie bracht regionale en internationale spelers samen om de toekomst van cleantech en de kansen voor Vlaanderen te bespreken. De conferentie kende een 250-tal deelnemers voornamelijk uit de industrie en het middenveld, daarnaast waren er ook afgevaardigden uit verschillende overheden en onderzoeksinstellingen.

Meer dan schone technologie

Cleantech is meer dan een schone, milieuvriendelijkere technologie. Het biedt naast de milieu winst ook een duidelijke economische of zelfs maatschappelijke meerwaarde. In de Verenigde Staten en China zijn er enkele grote technologie clusters. In Europa is cleantech echter wijd verspreid over vele kleinere clusters. In Vlaanderen zijn de belangrijkste thema’s energie, materialen, water en mobiliteit.

Concurreren

Met globale concurrentie, duurdere energie en arbeid krijgen Europese bedrijven het moeilijk om traditionele activiteiten verder te zetten. Volgens James Woudhysen wordt in Europa veel te weinig geïnvesteerd in innovatie. Innoveren door het toepassen van cleantech biedt een grote kans om de concurrentie een stap voor te zijn.

There are no items to display from the selected collection.

Werk

Volgens Frank Lateur blijft industriële productie ook in Vlaanderen belangrijk. Het zorgt voor directe en indirect werkgelegenheid. Een groot deel van de dienstensector richt zich op de ondersteuning van productie. Het wegvallen van industriële productie zou leiden tot een grotere polarisatie van de maatschappij. Een belangrijke nuancering hierin is dat we niet meer productie jobs moeten creëren. Door de vergrijzing zijn er echter niet genoeg nieuwe arbeidskrachten. Door creativiteit en slimheid kan industriële productie haar positie behouden.

Factor 10 efficiëntie

Daan Roosegaarde gaf vele mooie voorbeelden hoe nieuwe technologie de leefomgeving kan transformeren ten voordele van de levenskwaliteit. Cleantech kan factor 10 efficiëntie mogelijk maken en daarmee de transitie naar duurzaamheid versnellen. Tijdens de conferentie werden een paar voorbeelden vermeld zoals genetisch gemanipuleerde bomen die CO2 in 7 jaar tijd absorberen en als carbon sink kunnen gebruikt worden.

Minder hiërarchie

Melotte werd tijdens de conferentie vaak geprezen als Vlaams succes verhaal. Mario Fleurinck vertelde dat hij de baas is, maar dat er voor de rest binnen Melotte geen hiërarchische structuur is. Het voornaamste verschil is tussen analoge en digitale werkers. Aan de hand van een anekdote gaf hij aan dat innovatie trends die van strategisch belang zijn voor een organisatie in een hiërarchische structuur veel moeilijker naar de top gecommuniceerd worden. Naast interne worden ook externe hiërarchieën doorbroken. Tom Aelbrecht van Janssen Pharmaceutica beargumenteerde dat open-innovatie waarbij verschillende bedrijven en universiteiten samenwerken in multidisciplinaire clusters niet meer weg te denken is.

Transparantie

In globale productie ketens zijn er vele stappen om tot resultaten te komen. Hierdoor is er minder winst per speler en meer kans op corruptie. De digitalisering geeft het publiek meer middelen tot controle en dit is nieuw voor vele bedrijven. Near-shore manufacturing verkort de keten en biedt mogelijkheden om de klant een plaats te geven in de waardeketen en te betrekken in beslissingen. Hierdoor kan er in productie meer transparantie gecreëerd worden.

Netwerken en financiering

De bedrijfswereld gaf aan er stilaan genoeg van te hebben dat de overheid alsmaar meer een controlerende rol uitoefent op hen. Ze gaan liever een partnerschap aan met de overheid. Hierbij kan de overheid een rol opnemen van moderator in netwerk en cluster vorming. En in plaats van banken te steunen kan financiering van innovatie een veel hogere maatschappelijke return on investment genereren.

Kan het nog beter?

Tijdens de conferentie kwamen vooral (mannelijke) bedrijfsleiders aan het woord. Hierdoor kwam tijdens de conclusies vooral het belang van netwerking en financiering naar voor. De signalen van milieuactivisten en controle door overheden werden vaak gezien als een barrière tot innovatie.

Opkomende technologieën bieden echter mogelijkheden om de traditionele dilemma’s die ontstaan tussen het kiezen tussen milieu, sociaal of economische winst overboord te gooien. Nieuwe technologieën kunnen zowel milieu en economische, of sociaal en economische, of milieu en sociale winst maken terwijl er zich geen verliezen voordoen op de derde pijler. Of ze kunnen zelfs winst op de drie pijlers gelijktijdig waarmaken.

Nieuwe dilemma’s

Er is echter een moeilijke balans om opkomende technologieën toe te passen in innovaties. Ze brengen onzekerheden met zich mee. Denk maar aan mogelijke gezondheidsrisico’s bij bepaalde nano-materialen. Als een bedrijf te snel innoveert loopt het de kans de bal op sociaal of milieu vlak mis te slaan. Innoveert het te traag dan verliest het misschien ten voordele van de concurrentie. Door tijdens het innovatie proces voldoende hypotheses te maken over mogelijke problemen, de meest mogelijke problemen te behandelen en de impact na de implementatie te monitoren kan een bedrijf in dit dilemma een evenwicht genereren.

Cleantech kan wel degelijk een sleutelrol spelen om onze maatschappij in de toekomst leefbaar te houden. Maar om het echt tot een succesverhaal te maken is er nood aan een constructievere dialoog tussen de bedrijfswereld, overheden, milieuactivisten en andere sociaal bewuste groeperingen. Er is nood aan een ander soort maatschappelijk debat, niet over wat er fout gelopen is in het verleden, maar een participatie in het innovatie proces over wat we wel willen in de toekomst.

Referentiemateriaal: